CHRISTIE'S İSLAM VE HİNT SANATI BÖLÜM BAŞKANI VE UZMANI SARA PLUMBLY

Durham Üniversitesi’nde Arap ve Pers Edebiyatı eğitimi aldıktan sonra Kahire’deki Amerikan Üniversitesi’nde bir yıl daha Arapça eğitimine devam eden Sara Plumbly, Londra’nın en saygın müzayede ve sanat merkezi Christie’s İslam ve Hint Sanatları Bölümü Direktörü. Özel ve önemli müzayedelerde çalışan Sara Plumbly, Oxford Üniversitesi yararına yapılan özel bir müzayedede Cafer Gazi’nin eşsiz kütüphanesinin satışında bulunmuş. 2006’dan beri Christie’s de görev alan Sara Plumbly ile 8 Ekim’de gerçekleşecek olan İslam ve Hint dünyası sanat eserleri müzayedesi öncesi özel bir söyleşi gerçekleştiridik. Müzayedede Osmanlı eserlerinden sergilenecek olan Sultan Abdülaziz’e ait Kur’an, I.Mahmud’un mücevher kutusu, İznik Çinisinin en iyi örneklerinden çanak tabak ve maşrapa, altın ibriğin yanı sıra Kanuni Sultan Süleyman’ın portresi bulunmakta.

İslam sanatları üzerine uzmanlaşmaya nasıl karar verdiniz? 
Kökenim beni bu alanda uzmanlaşmaya yöneltti. Annem Mısırlı, babam ise İngiliz. Çocukluğumun önemli bir bölümü özellikle Mısır, Sudi Arabistan, Sudan, Lübnan ve Suriye’yi kapsayan Orta Doğu bölgesinde geçti. Dünyanın bu bölgesi benim büyük bir çekiciliğe sahip. Geçtiğimiz yıl okuldan sonra üniversiteden önce Kahire’de geçirdiğim bir yıl benim için gelişimime olumlu katkı sağlayan bir zaman dilimi oldu. Tüm yıl Arapça öğrenmeye vakit ayırdım ve Gayer Anderson Müzesi’nde (Beit al-Kritliyya) çalıştım. Beit al-Kritliyya, Kahire’nin en eski Memlük evi ve Kahire’nin İslamik sembolü. Tabii müzenin yakınlarında yer alan Tolunoğulları Camii’de en sevdiğim sembollerden. Burada alanımla ilgili kazandığım ilk iş deneyimim benim için büyük anlam ifade ediyor ve hayatımın bu döneminden sonra İslam sanatları üzerine daha fazla çalışmam için bana cesaret verecek. 

Ne zaman Christie’s İslam ve Hint Sanatı Bölümü’ne dahil oldunuz?
Oxford’daki eğitimim sona erdikten sonra Christie’s’e katıldım. Şu an 9 yıldır Christie’s İslam ve Hint Sanatı Bölümü’ndeyim.

İslam sanatı üzerine günümüzde düzenlenen ana müzayede deneyimlerinden bahseder misiniz? Sizi bu müzayedelerde en çok neler heyecanlandırıyor?
İşimle ilgili en önemli ve hoş gelen şey asla bir adım sonra neler olacağını bilmemeniz. Hangi parçanın sunulacağı, hangi döneme ait parçanın geleceği gibi ayrıntıları asla bilmiyorsunuz. Zamanımın çoğunu müşterilerimizin istediği ve fiyatını öğrenmek istedikleri eserleri ve parçaları inceleyerek geçiriyorum. Bazı zamanlar insanlar muhteşem parçalarla birlikte çıkageliyor. Tamamıyla beklenmedik örnekler... Bu tarz parçalarla ilgileniyor ve onların sanatsal değerini keşfediyoruz. Bunu dışında araştırmalarımız sürerken başka parçalarla karşılaşıyoruz ve bu eserleri araştırmalarımız ışığında katalogluyoruz. Örneğin geçmişte bize gelen küre şeklinde bir usturlap için biz sabit bir fiyat vermiştik. (tahmini yüz- yüz elli bin Euro) Ancak araştırmalarımız sonucu bu usturlapın İslami alim ve gök bilimci Muhammed bin Süleyman al-Fasi bin Tahir al-Rudani’ye ait olabileceği neticesine ulaştık. Muhammed bin Süleyman’ın usturlapın mucidi olduğu biliniyor. Medine’deki 1073-1663 yılları arasında oluşturulan el yazmalarında bazı bilgiler mevcut. Şimdiye kadar kendisine ait hiçbir araç-gereç bulunamamış ve kanıtlanamamış ancak bize gelen bu parça tarihsel bir parça olduğu için bu hikayenin anahtar parçası oldu. Bu parça bize tamamen dışardan geldi ve üzerinde çalıştığımız fantastik bir parça... 

Peki, daha önce hiç rekor kıran bir satışa tanık oldunuz mu?
Geçtiğimiz Nisan ender görülen bir satışa tanıklık ettik. Çok şanslıydık. Erken dönem bir İznik kase için gerçekleşti bu satış. Tahmini olarak 1510 yılına ait olduğunu düşünüyoruz ki bunun anlamı parçanın ilk İznik ürünlerinden biri olması. Ait olduğu dönem göz önüne alındığında kasenin yüksek ihtimal Çin prototipine uygun olarak üretildiği ön görülüyor. Kasenin anonim olması ve İznik eserlerinin erken periyoduna örnek teşkil etmesi yanı sıra kasenin klasik Osmanlı tasarım anlayışına geçiş eseri olması oldukça büyük önem teşkil ediyor. Dolayısıyla bu parça bu özellikleri nedeniyle oldukça popüler hale geldi. Bu İznik kasesi birçok kolkesiyonerin kalbini ele geçirdi ve müzayede salonunda büyük bir mücadeleye tanık olduk. Açık artırmanın sonunda bir milyon 426 bin 500 euro ile dünyanın rekor kıran en önemli satışlarından birine tanık olduk. Bu satış sadece İznik çanak-çömlek parçalarının arasındaki bir parça satışı için değil içinde değil tüm İslamik seramik parçalar arasında bir ilk oldu. Yaşadığımız satış eşsiz bir andı. 

İslam sanatları içinde hangi parçalar favorileriniz arasında?
Öncelikle benim favori alanım İznik eserleri. Bu döneme ait hemen hemen tüm parçalar albenisi yüksek görünümlü eşsiz eserler. İznik çinilerini beğenmemin bir diğer nede ise onların özlerinde yapıldıkları zamanın düşüncelerini barındırması. 

Hiç Türk müşterileriniz var mı?
Tabii ki Türk müşterilerimiz var. İslam sanatları hakkında en hoş şeylerden bir tanesi de çok geniş bir coğrafyayı kapsıyor olması. Bizim müşterilerimiz de Türkiye’nin de içinde bulunduğu bu geniş coğrafya arasında yer alan özel koleksiyonerlerden oluşuyor. Bunun yanın sıra İslam sanatları koleksiyonlarını genişletmek isteyen ya da yeni yeni kurulan sayısız kurum ve kuruluşun yer aldığı platformlarla iletişim halindeyiz. İşin ilginç yanı Babür İmparatorluğu ve Osmanlı dönemine ait parçalara gün geçtikçe ilginin artıyor olması. İnsanlar onların miraslarını satın almak istiyorlar. Hindistan’da ve Türkiye’de birçok müşterimiz bulunuyor.

Türkiye’deki müşterileriniz en çok hangi alandaki eserlerle ilgileniyorlar?
Kökeni kanıtlanmış ve kalitesi yüksek parçalar her zaman güçlü bir ilgi yaratıyor. Türkiye’de genellikle Osmanlı işleri odak alınıyor. Tombak sanatıyla ortaya çıkan eserler, İznik eserleri ve kaligrafi kullanılmış parçalar koleksiyonu yapılmak istenen alanlar.

Tüm yıl boyunca ne kadar müzayede organize ediyorsunuz?
Her yıl iki hafta boyunca müzayedeler düzenleniyor ve satış yapıyoruz. Genellikle bu süre zarfı nisan ve ekim aylarına yayılmış oluyor. Ve iki başlık altında bu satışlar organize ediliyor. Birincisi oryantal halılar ve kilimler; ikincisi İslam ve Hint sanatları. 

Yakınlarda olacak müzayedeler var mı? Varsa bu müzayedelerde Osmanlı İmparatorluğu'na ait İslam sanatlarıyla ilgili parçalar olacak mı?
Evet yakınlarda müzayedelerimiz olacak. Osmanlı dönemine ait parçalar bu müzayedenin önemli bir bölümü oluşturuyor. Yine tombak sanatına özgü İznik eserlerinin birçok çeşidi bu müzayedenin içinde yer alacak. Ama belirtmem gerekir ki bu parçalar içinde çok değerli ve naide bir el yazması Kur'an eser bulunuyor. El yazması Kuran 18. yy. döneminde yaşamış hattatlarından Mahmud Celaleddin’in eseri. (Yaklaşık 200-300 bin Euro) El yazması eser Osmanlı Sultanı I. Abdülaziz’in kızının koleksiyonundan. Bir diğer önemli parça ise Muhteşem Sultan Süleyman’ın tarihi bir metinden resmedilmiş portresi. (Yaklaşık 60-80 bin Euro)