Melisa Tapan ile Soru-Cevap| Alem Dergisi

Melisa öncelikle bu şahane iş birliği için kutluyorum. Bizlere biraz bu buluşmanın nasıl geliştiğini anlatır mısın?

Bu proje aslında Machka'nın Gate 27'nin ağırladığı sanatçıların üretim süreçlerini destekleme kararıyla can buldu. Gate 27, özellikle sürdürülebilirlik ve zanaat konularını temel alan uluslararası bir konuk sanatçı programı. Zanaat hem sürdürülebilir değerler kapsamında, hem ekonomik kalkınma anlamında hem de kültürel mirası koruma anlamında kurum olarak önem verdiğimiz bir tema. Machka'nın küresel bir vizyonun yanı sıra özellikle bu topraklardaki zanaata dair bilince sahip olması bizleri yakınlaştıran unsurlar oldu diyebilirim.

Ece Ege'nin sözlerinden de ilham alarak, üçüncü kuşağı böylesine iyi temsil etmenin gerisinde yatan nedenler nedir sence, seni sen yapan özelliklere değinmiş olabiliriz...

Her anlamda sürdürülebilirlik, ekonomik kalkınma, disiplinlerarası diyalog, kültürel etkileşim, sanatla beslenmek, sanatın uyandırdığı farkındalık ve tüm bunlarda kültürün oynadığı rol gibi Gate 27'nin önemsediği konu ve değerlerin günümüzde büyük önem arz ettiğini düşünüyorum. Hızla değişen dünyamızda toplumsal adaptasyon sadece bilgi ya da duyguyla değil, ancak bu ikisinin etkileşimiyle gerçekleşebilir. Biz de Gate 27 olarak farklı disiplinleri bir araya getirerek çeşitliliği sağlarken, sanatçıların araştırma süreçlerine destek olarak hem bilgiye hem de ilhama dokunmayı amaçlıyoruz.

Marka iş birlikleri konusundaki seçici yaklaşımını bilen biri olarak, Machka'nın sende yarattığı duyguyu merak ediyorum.

Machka sanatçıların üretimine destek olarak farklı bir iş birliğine imza attı. Bizim Gate 27 olarak görevimiz zaten üretim süreçlerini kolaylaştırmak, zenginleştirebilmekti; bu iş birliği ile üretim süreçlerindeki sınırları daha da azaltmayı, sanatçıların hayallerine bir adım yaklaşmalarına destek olabilmeyi amaçlıyoruz.

Zanaat üzerine bu kadar çalışırken, bir yandan nesilden nesle giyilebilecek kıyafetler ile zamansız bir koleksiyonda iş birliği yapmak nasıl bir duyguydu?

Zanaat konusu master eğitimim sırasında üzerinde çalıştığımız Ekonomik ve Politik Gelişim başlığının bir parçasıydı. Daha sonra Gate 27'nin ilk konuklarından olan ve uzun süredir bu konuya kafa yoran Bilal Yılmaz ile Lydia Chatziiakavou'nun Gate 27 Ayvalık'ta yaptıkları proje bizi bu konuda çalışmaya motive etti. Zanaatkarlık yalnızca ekonomik ve kültürel kalkınmanın değil, aynı zamanda sürdürülebilirliğin de bir parçası. Couture de zanaatten besleniyor. Machka'nın tıpkı bir mücevher gibi elde özenle işlenerek tasarlanan bu özel koleksiyonundaki ürünlerin her birinin nesilden nesle bırakılabilecek değerde olması koleksiyonu zamansız kılıyor. Koleksiyonun aynı zamanda sanata ve sanatçılara sağladığı destek bize heyecan veriyor. Gate 27'de zanaat gelecek programlarımızın önemli bir başlığı olmaya devam edecek.

Senin için özel bir koleksiyon hazırlanması nasıl bir duygu peki?

Ece Ege'nin bu iş birliğini ve Machka'nın Gate 27 aracılığıyla sanata verdiği desteği böyle bir koleksiyon ile kutlamasını son derece heyecan verici buluyorum.

Gate 27'yi kurma fikrin nasıl doğdu?

Eğitim için bulunduğum New York bana birbirinden ayrı gibi görünen oysa birbirini besleyen farklı disiplinlerden farklı yeteneklere sahip insanları bir araya getirme fikrinin ne kadar heyecan verici olduğunu gösterdi ve bu ilhamı Türkiye'deki kültür sanat alanına taşımak istedim. Böylelikle farklı pratikler arasında çapraz bağların kurulabileceği ve insanları buluşturan, üretim yapabilmelerini kolaylaştıran bir mekan kurgusu ortaya çıktı.

Sanatçıların üretim süreçlerine dahil olmak sana yaşamında nasıl bir katkı sağlıyor?

Bir sanatçının üretim sürecine tanık olmak, sizi onun düşünce yapısına, düşünme şekline en çok yaklaştıran ve en öğretici şey. Sanatçının neyi neden yaptığını anlamaya çalışıyor, hangi yolu izlediğini gözlemliyor, tutkularını paylaşabiliyorsunuz. Benim için ilham verici bir süreç. Çok besleniyorum ve sürekli öğreniyorum, gelişiyorum, değişiyorum. Biz Gate 27 olarak sadece mekanı açıp üretim sürecini gözlemlemiyoruz. Aynı zamanda sanatçılara, projelerinin ihtiyaçlarına özel programlar hazırlıyoruz. Bu vesileyle oluşan tanışıklıkların meyvelerini görmek, sanatçıların değişen, gelişen perspektiflerini dinlemek bize hem büyük bir haz veriyor hem de kendi ağlarımızı da kuvvetlendirmemizi sağlıyor.

Yurt dışındaki 'artist residency' konseptlerini incelediğinde, Türkiye'de nasıl bir eksiklik olduğunu düşündün?

Tüm dünyada sınırsız form ve işleyişe sahip konuk sanatçı programları var. Odaklandıkları disiplinler, temalar, sanatçı seçim süreçleri, konaklama süresi, konuklarına sağladıkları kaynaklar gibi konularda çeşitlilik gösteriyorlar. Ülkemizde ise konuk sanatçı programlarının sayısı, dolayısıyla çeşitliliği sınırlı ancak İstanbul'da bulunan Tarabya Akademi ile Saha Studio gibi en bilinenlerin yanı sıra Daire Sanat açık atölye sanatçı programı, Eskişehir'deki Odunpazarı Müzesi'nin konuk sanatçı programı, Çanakkale'de sanatçılar tarafından kurulmuş olan sub ve Ayvalık'ta iş insanı Şerif Kaynar'ın sahibi olduğu Barbara gibi birçok konuk sanatçı evi çok değerliler. Biz Gate 27 olarak sanatçılar için üretim alanının yanında, araştırma, etkileşim, fonlama gibi destek mekanizmalarının da önemli olduğunu düşünüyoruz. Kimi programlar bunların bazılarına dokunabilmekle birlikte, genelde hepsi için tek başlarına yeterli olamıyorlar. Bu anlamda sanatçıların sadece sanatsal pratik değil aynı zamanda ekonomik kalkınma anlamında da kendilerini güvende hissedecekleri çözümlerin gerektiğini bu anlamda da yetkinlik edinilebileceğini düşünüyorum. Biz de bu hedefle çalışıyoruz.

Gate 27'de nasıl bir kurgunuz var? Danışma kurulunuzdan ve çalışma şeklinizden bahsedebilir misin?

Gate 27 başta da belirttiğim gibi zanaata ve sürdürülebilirliğe odaklanan, disiplinlerarasılığı destekleyen bir program. Katılımcıların araştırma ve üretim süreçlerine doğru desteği ulaştırmak adına kapsamlı bir başvuru süreci yürütüyor, odaklandığımız temalara değen sanatçılara ağırlık veriyoruz. Bu anlamda ekoloji, sürdürülebilirlik, kültürel etkileşim, ekonomik kalkınma, zanaat, erişilebilirlik ve yerel yaratıcı ağlar ile iş birliklerine dokunan projeler bizim için çok değerli. Güçlü ve vizyoner bir danışma kurulumuz var. Danışma kurulumuz sevgili Nazan Ölçer, Ahu Antmen, Selçuk Artut ve sanatçılarımıza mentörlük de yapan Beral Madra'dan oluşuyor. Stratejik karar ve hedeflerimizi onlarla birlikte belirliyoruz.

Zanaat konusuna eğiliminizden, Ayvalık haritalandırmanızdan bahsedebilir misin?

"Yaratıcı-Zanaatkar İş Birliği" projesinin temelleri Bilal Yılmaz ile Lydia Chatziiakavou'nın Gate 27 Ayvalık'a katılımları ile atıldı. Bilal Yılmaz daha öncesinde İstanbul'daki zanaatkarlar ile "Crafted in İstanbul" projesini yürütmüş, bu konuya kafa yoran bir sanatçı. İkili Gate 27 Ayvalık'taki program sürelerini Ayvalık'taki zanaatkar atölyelerini haritalandırarak değerlendirdiler. Biz de bu etkisi yüksek projeden ilhamla Gate 27 sanatçılarını İstanbul'daki zanaatkarlarla bir araya getirmeyi planladık. Sürdürülebilirliğe önem veren bir kurum olarak, Gate 27 için zanaat öncelikle kültürel mirasın devamı ve hem birey hem şehir ölçeğinde kaybolmaya yüz tutan değerlerimizi sahiplenme açısından önemli. Ayrıca bu üretim sistemi yavaş, sınırlı sayıda olduğundan ve genellikle toksik olmayan ya da az toksik malzemelerle çalışıldığından yeşil bir pratik.

Bu projenin uluslararası ayakları da olacağını duymuştum.

Projenin uluslararası ayağı şimdilik yurt dışından buraya gelen sanatçıların bu ağa dahil olmasıyla sınırlı. Uluslararası bir konuk sanatçı programı olarak kültürlerarası etkileşimi sağlamak önceliklerimizden biri. Örneğin geçtiğimiz yıl ağırladığımız Vietnam asıllı Amerikalı sanatçı Trong Gia Nguyen bu çembere dahil olan isimlerden. Toplumsal ve iktidarla ilişkili güç hiyerarşilerini, gelenek, güvenlik, medeniyet gibi konuları sorgulayan ve disiplinlerarası çalışan Trong, pratiğine buradaki çini kültürünü araştırarak ve işlerine dahil ederek devam etti. Bu sene de Pakistanlı sanatçı Mahzaib Baloch'u ağırlıyoruz. O da Bilal ve Lydia ile iş birliği içerisinde "Yaratıcı-Zanaatkar İş Birliği" projesi kapsamında çalışacak.