Modanın Şapka Dehası: Stephen Jones
4 dakika okunma süresi
1987 yılından bu yana İstanbul Kültür Sanat Vakfı (İKSV) tarafından düzenlenen İstanbul Bienali, 17. edisyonuyla bir kez daha İstanbul'u güncel sanatın buluşma noktası haline getirmeye hazırlanıyor. İKSV tarafından 2007–2026 Bienal Sponsoru Koç Holding'in desteğiyle düzenlenen 17. İstanbul Bienali 17 Eylül'de açılıyor. Bienal 20 Kasım'a kadar ücretsiz olarak ziyaret edilebilir.
Dünyanın farklı bölgelerinden katılımcıların, İstanbul'un çeşitli semtlerinde sergilenecek projelerini bir araya getiren 17. İstanbul Bienali'nin küratörlüğünü Ute Meta Bauer, Amar Kanwar ve David Teh üstleniyor.
17. İstanbul Bienali'ne, sanatçı, düşünür, yazar, şair, araştırmacı, mimar, radyo programcısı, balıkçı, aktivist, stand-up komedyeni, şef, etnomüzikolog, ornitolog, deniz bilimci, kukla ustası, müzisyen ve daha pek çok başka alandan 500'ün üzerinde katılımcı, yerel topluluklarla bireysel veya kolektif çalışmalar yürüterek katkı sunacak.
500'ün üzerinde katılımcının projeleri şehirde 50'nin üzerinde mekana yayılıyor. 17. İstanbul Bienali, Beyoğlu, Kadıköy, Fatih ve Zeytinburnu'nda yer alan 12 sergi mekanının yanı sıra, şehrin dört bir yanında sayıları 50'yi aşan kitapçı, sahaf, hastane, huzurevi, kafe, metro durakları ve bir radyo istasyonunda izleyiciyle buluşacak.
Beyoğlu, Fatih ve Kadıköy ilçesinde yoğunlaşan sergi alanları, sadece birer mekan olarak değil, bulundukları mahalleler ve o mahallelerle kurdukları ilişki üzerinden de öne çıkıyor.
Bienal sergileri, geleneksel müze ve sergi mekanlarının yanı sıra bir hat ve cilt atölyesi, Mimar Sinan imzalı 16. yüzyıldan kalan bir hamam, yirmi yılı aşkın süredir kullanılmayan bir Rum okulu, Taksim Meydanı'nın altındaki metro tüneli ve bir bitki bahçesinin de aralarında olduğu, pek çoğu ilk kez bienal kapsamında sergi alanı olarak kullanılacak 12 mekana yayılıyor.
17. İstanbul Bienali, işbirliği yapılan 50'nin üzerinde mekanla beraber şehrin farklı bölgelerindeki açık hava performanslarıyla da kamusal alanlarda İstanbullularla buluşuyor.
Beyoğlu rotasındaki sergi mekanları: Suna ve İnan Kıraç Vakfı Pera Müzesi, uluslararası performans sanatı platformu olarak bu alandaki sanatçıları birleştirmek ve desteklemek için çalışmalarını sürdüren Performistanbul Canlı Sanat Araştırma Alanı (PCSAA), 1999'dan bu yana kapalı olan İstanbul'un en eski Rum okullarından Merkez Rum Kız Lisesi, SAHA'nın sanatçı ve küratörlere yönelik bir misafirlik, etkileşim ve üretim programı olarak başlattığı SAHA Studio, farklı disiplinlerden güncel sanatçıların sergilerine, çeşitli seminerlere, sanatçı atölye ve konuşmalarına ev sahipliği yapan Büyükdere 35 ile İstanbul'un en yenilikçi kültür sanat alanlarından M2 Yenikapı-Hacıosman Metro Hattı'nda yer alan Yaklaşım Tüneli öne çıkan alanlar arasında.
Kadıköy'deki bienal mekanları arasında, İstanbul'un 130 yıllık bir geçmişe sahip endüstriyel miraslarından Müze Gazhane ile Suriye'yi terk etmek zorunda kalan sanatçılar tarafından 2014'te Yeldeğirmeni'nde kurulan arthereistanbul yer alıyor.
Tarihi Fatih ilçesinde, hat ve cilt sanatçısı Emin Barın'ın beş kata yayılan stüdyosu Barın Han'ın yanı sıra Mimar Sinan tarafından 16. yüzyılda Kaputan-ı Derya Barbaros Hayrettin Paşa için yaptırılan ve 2023 yılında faaliyete geçmeden önce bienal izleyicisine açılacak The Çinili Hamam bienalde ilk kez kullanılacak mekanlardan. 2015'te İstanbul Bienali'ne ev sahipliği yapan, 15'inci yüzyılda, Fatih Sultan Mehmet döneminde inşa edilen en eski hamamlardan Küçük Mustafa Paşa Hamamı da bu rotadaki diğer sergi mekanı.
Zeytinburnu'nda ise 14 dönümlük bir arazi üzerine kurulu Zeytinburnu Tıbbi Bitkiler Bahçesi, bienale ve çeşitli performanslara ev sahipliği yapacak.
Ute Meta Bauer, Amar Kanwar ve David Teh'in küratörlüğünü üstlendiği 17. İstanbul Bienali, ölçeği, yöntemi ve hedefleri açısından önceki edisyonlardan farklılaşıyor. İki yılı aşkın süredir dünyanın farklı bölgelerinde, benzer sorunlara çözüm üretmek için çalışmalar yürüten, farklı alanlardan katılımcıları bir araya getiren bienal, etkileşimi besleyen, güçlendiren ve uzun vadeli etki üretmeyi amaçlayan bir buluşma noktası olmayı hedefliyor.
"Bienal bir gazete olabilir mi? Yeniden tasarlanmış bir arşiv olabilir mi? Su gibi herkesin içinden akan bir duyular denizi olabilir mi? Eski şarkılardan, kuşlardan, çimenlerden, balıklardan, mandalardan edinilen içgörülerin paylaşıldığı bir buluşma olabilir mi?" gibi soruların sonucunda her biri uzun vadeli araştırma ve iş birliğinin meyvesi olan 50'den fazla projenin bir araya geldiği 17. İstanbul Bienali birlikte vakit geçirmek, düşünmek, konuşmak, dinlemek, okumak, izlemek, sorular sormak ve sorulara cevap aramak için bir davet niteliği taşıyacak.
Ute Meta Bauer, Amar Kanwar ve David Teh'in küratörlüğünde hazırlanan 17. İstanbul Bienali'nde sanatçıların yanı sıra, düşünür, yazar, şair, araştırmacı, mimar, radyo programcısı, balıkçı, aktivist, stand-up komedyeni, şef, etnomüzikolog, ornitolog, deniz bilimci, kukla ustası, müzisyen ve daha pek çok başka alandan uzman isimlerin katılımıyla yürütülen projeler yer alıyor. Bienal, gastronomiden ekolojiye, edebiyattan gıda güvenliğine, göçler ve göçmenlikten deniz yaşamına pek çok konuda, farklı coğrafyalardan ve zaman dilimlerinden hikayeler anlatıyor.
Bienal, ücretsiz sergilerin yanı sıra çeşitli açık hava gösterileri, performanslar, buluşmalar, konuşmalar ve film gösterimleri de içeriyor. Etkinlikler, müdahaleler ve beklenmedik buluşmalar, serginin birer parçası oluyor. Bienal izleyicileri, şiir okumalarından dergi tanıtımlarına, festivallerden film gösterimleri ve podcast kayıtlarına, spekülatif yayınların özel sayılarından bahçe gezintilerine, hikaye anlatımlarından toplumsal araştırmalara, protesto gösterilerinden baskı atölyesine, kukla gösterilerinden liman seslerinden oluşan bir kütüphaneye pek çok farklı proje ile karşılaşacak.
Mevcut sergi mekanlarının yanı sıra farklı şekillerde de izleyiciyle buluşmayı hedefleyen 17. İstanbul Bienali, Süreyyya Evren'in danışmanlığında gerçekleştirilen Şiir Hattı projesiyle şehre yayılmaya hazırlanıyor. İstanbul Bienali daveti üzerine 15 şairin 2021 boyunca yazdığı 200'e yakın yeni şiire, bienal süresince çeşitli dijital ve fiziksel kanallar üzerinden erişilebilir. Şiir panoları kentin farklı noktalarında, sahafların, kitabevlerinin, restoranların, kafelerin camlarında ve duvarlarında görülebilecek. Ayrıca metinlere katılımcı şairlerin şiir okumaları, podcast serileri, düzenli radyo programları gibi farklı mecralarda gerçekleşecek söyleşiler ve etkinlikler eşlik ediyor.
Bienalin hem katılımcısı hem de mekanlarından biri olarak konumlanan Açık Radyo 95.0, 2021 yılı boyunca bienalin farklı disiplinlerden birçok katılımcısını, Açık Radyo'ya özel ürettikleri işler, arşiv sesleri, ses müdahaleleri, söyleşiler ve şiir okumalarını içeren yayınlarında ağırladı. Zeyno Pekünlü tarafından hazırlanan Radyo Bienal programının Türkçe kayıtları Açık Radyo web sitesinden, İngilizce kayıtları İKSV'nin Spotify, Apple Podcasts ve Deezer hesaplarından dinlenebiliyor. Açık Radyo'nun bienal katılımcıları ve izleyicilerle diyaloğu bienal boyunca Barın Han'da açık bir stüdyoda canlı yayınlar, radyo performansları ve tartışmalarla devam edecek.
Bienal kapsamında, İKSV Alt Kat tarafından yürütülen "Kuşlar Ne Düşünüyor?" başlıklı proje herkesi çevrelerindeki kuşları gözlemlemeye, onlar hakkında düşünmeye ve doğayla yeniden bağlantı kurmaya çağırıyor. Eğitim Reformu Girişimi (ERG), Hisar Okulları, Öğretmen Ağı, Suna ve İnan Kıraç Vakfı Pera Müzesi ve Today at Apple'ın iş birliğinde hayata geçirilen proje, pek çok farklı disiplinden uzman, sanatçı, öğretmen, bilim insanı ve paydaşı bir araya getiriyor.
Proje kapsamında öğretmen, çocuklar ve eşlik eden yetişkinlere yönelik hazırlanan rehberler, çocukları kuşların nasıl düşündükleri, insanları nasıl gördükleri, çevresel değişikliklerin yaşamlarındaki etkileri, barınmaları, beslenmeleri, hareketleri gibi konulara dair düşünmeye teşvik ediyor. Çocuklar, rehberlerde yer alan sorulara verdikleri yanıtlar etrafında üretecekleri içeriklerle bienale katılabiliyor.
Ziyaretçiler daha önceki yıllarda olduğu gibi bu yıl da İstanbul Bienali'ni rehberli turlarla ziyaret edebiliyor. Bienal süresince devam edecek uzman rehberler eşliğindeki turlar, Barın Han, Müze Gazhane ile Pera Müzesi'nde pazartesi günleri hariç her gün düzenlenecek. Dileyenler, rehberli turlar için tekil bilet satın alarak yalnızca bir mekanı rehberlerle gezmeyi tercih edebilir veya kombine bilet alarak tüm mekanlarda rehberli turlardan faydalanabilir.
Detaylı program, bienalin internet sitesi ile sosyal medya hesaplarından takip edilebilir.