Başak Doğan ile Koro Müziği Üzerine

Yenilikçi metotlarıyla tanınan çağdaş koro şefi Başak Doğan, Chromas ve Vokal Akademi Pop&Caz Korosu'nu yönetiyor. Aynı zamanda çok sesli akapella müziği yaymak ve bu türü daha çok insana tanıtmak için atölyeler, konserler, projeler yapan Vokal Akademi'nin de kurucu sanat direktörü olan Başak Doğan ile mesleğinin inceliklerinden son konserine dek tüm detayları konuştuk.

Müziğe olan ilginiz nasıl başladı? Sizi koro şefliğine iten yolculuk, ilham veya motivasyon neydi?

Kendimi bildim bileli müzik benim bir parçam. Toplumumuzda sıkça karşılaştığımız bir durum, ailenin sanatla uğraşmak isteyen çocuğunu önce "gerçek bir mesleğe" yönlendirmesi; ben de bu süreci yaşadım. Boğaziçi Üniversitesi'nde felsefe okudum. Orada bulunduğum sürede kendimi müziğe yönlendirecek pek çok girişimim oldu. Boğaziçi Kadınlar Korosu'nu kurdum. Bu işi yapmaya başladıkça hem kendimi hem de müzikte sevdiğim alanı daha iyi anlamaya başladım. Okulu bitirince Boğaziçi'nde Müzik Felsefesi alanında yüksek lisans yaptım. Koro şefliği yaparken, seslerle oynuyor, onların birlikte tınlamasından büyük bir haz alıyorsunuz. Bana da bu müthiş bir varlık bilinci getirdi ve bunu daha çok yaşamak ve bu konuda ilerlemek istedim. İkinci yüksek lisans eğitimimi almaya Danimarka Kraliyet Müzik Akademisi'ne gittim, burada Koro Şefliği eğitimi aldım. Burada, şu anda da tüm atölye ve konserlerimde uyguladığım "Vocal Painting" metodunu da yaratıcısından öğrenmiş oldum.

Koro müziğinde koro ile seyirci arasında, herhangi bir konserden farklı olarak nasıl bir etkileşim yaşanıyor?

'A capella' müzik, enstrüman eşliği olmadan, insan sesiyle yaratılan bir müzik türü. Aslında sınırları yok diyebiliriz. Özellikle Türkiye'de bizler çok sesli müzik anlayışıyla büyümüyoruz, buna sonradan, yabancı farklı türde müzikleri dinleyerek aşina oluyoruz. Seyirci canlı olarak çok sesli müziğe tanık olduğunda genelde çok etkileniyor ve deyim yerindeyse "korkacak bir şey" olmadığını fark ediyor. Müziğe yakın veya uzak olan herkes aslında bu müziği dinleyebilir, anlayabilir ve ondan keyif alabilir. Yeter ki keşfetmeye açık olalım.

Koro üyeleri arasında ekip ruhunu ve armoniyi nasıl sağlıyorsunuz?

'Chromas' renkler anlamına geliyor, bu hem çok sesli müziği hem müzikte çeşitliliği hem de kültürler arası çeşitliliği temsil ediyor. Korolarımıza dahil olan kişiler müzik anlamında elbette bir seçme sürecinden geçiyor ancak biz burada herkesin kendi olmasına, her haliyle güvenli bir alanda şarkı söylemesine alan açıyoruz. Bu şekilde de o armoni kendiliğinden inşa ediliyor. Vokal Akademi'nin varlığı da tam olarak bu felsefe üzerine kurulu.

Bize biraz 'Vocal Painting' metodundan bahsedebilir misiniz?

İçinizde müziğin ateşi yanıyorsa, kim olursanız ya da hangi yaşta olursanız olun, etrafınızdaki negatif seslere kulak vermeyin ve bildiğiniz yolda ilerleyin derim. Öncelikle sevdiğiniz bir şeyi yakından tanımak gerekiyor, onu ne kadar sevdiğinizi ve onunla hayatınızı ne kadar doldurmak isteyeceğinizi anlamalısınız. Eğer burada bir sorun yoksa araştırın, deneyin, en önemlisi hata yapmaktan çekinmeyin, hatalarımız bizi olduğumuz yere taşıyor. Koro şefliğiyle ya da çok sesli müzikle ilgili merakı olan varsa da Vokal Akademi'ye ulaşabilir, sorularınızı her zaman bana ve ekibime yönlendirebilirsiniz. Kapımız açık.

Vocal Painting dışında kullandığınız başka teknikler de var mı?

Hem klasik çağdaş müziği hem de ritmik pop & caz müziği aynı repertuvarda bir araya getirmeyi çok seviyorum. Bu da kendiliğinden çok fazla tekniği, müziği hem yaratırken hem de koroyu yönetirken birlikte kullanmayı gerektiriyor. Danimarka'daki master tezimle 'Sezgisel Şeflik' kavramını yarattım, bu yöntemle şeflikte VoPa gibi özel yöntemlerle birlikte tüm birikimimizin her an kullanıma hazır olmasının ne kadar hızlı ve etkili bir yaratıma hizmet ettiğini savunuyorum. Yani müzik ve ekip o an neye ihtiyaç duyuyorsa, şef ona göre hareket ederse ortak bir dünyada buluşmak ve birlikte üretmek o kadar keyifli oluyor.

Chromas'ın hikayesini öğrenmek isteriz sizden?

2015 yılında kuruldu, sekiz yıldır hayatımızda. Türkiye'de çok sesli koro müziğine dair önemli dokunuşları olduğuna inandığım bir koro şeklinde tanımlayabilirim. Yıllar içinde 12 kişiden 55 kişiye kadar sayımız çoğaldı. Pek çok koroda dönüşümlü sahne alabilmek için yedekli ekipler oluşturulur ancak Chromas'ta core bir ekip var, çoğu yıllardır birlikte şarkı söylüyorlar. Chromas olarak denemeye ve deneyimlemeye çok açığız. Farklı mekanların, ilginç sanatçı iş birliklerinin peşinde koşuyoruz, bu da yıllar içinde bizi çok farklı yolculuklara çıkardı. Örneğin; Sonar Festival'de audio-visual sanatçılarla birlikte bir performansa sesimizle dahil olduk; Bobby McFerrin gibi bir efsane isimle baştan sona kadar doğaçlama bir konser verdik; Tarkan ile 100. yıla özel bestelediği şarkısında birlikte çalıştık gibi gibi. Yanı sıra Korhan Futacı, Evrencan Gündüz, Duygu Soylu, Mor ve Ötesi gibi pek çok farklı janradan isim ve grupla da projelerimiz oldu. Vocal Painting, bu tür iş birliklerinde bize büyük bir özgürlük alanı da tanıyor. Çinili Hamam, antik tiyatro, otopark alanları gibi çok farklı mekanda da sahne alma şansı yakaladık. Bundan sonrası için de yine yeni deneyimler peşindeyiz. Örneğin; Mercan Dede ile yepyeni bir iş birliği projesi üzerinde çalışıyoruz. Yakında bunu da duyacaksınız.

2 Aralık Zorlu PSM konserinde Chromas'a, Duygu Soylu ve Evrencan Gündüz de eşlik ediyor. Bu iş birliği nasıl doğdu?

Bunu, bir iş birliği değil de "birlikte müzik yapmayı sevmek" diye tanımlayabilirim. Duygu Soylu, tüm koroca şarkı söyleme stiline çok hayran olduğumuz bir isim. Bizim doğaçlama ruhumuzu çok besleyeceğini düşündük ve birlikte müzik yapmaya başladık. Şimdilik konserlerimize bir ya da iki parçada konuk oluyor Duygu, çok yakında birlikte kayıt yapacağımız denemelerimiz de olacak. Evrencan'la ise çok evvelden tanışıyoruz, epeydir birlikte çalışma isteği vardı her iki tarafta da sonunda geçtiğimiz haziran ayında bunu gerçekleştirdik ve bir parçada Evrencan konuğumuz olarak "Hatıralar" şarkısında bize eşlik etti. Bu konserde bunun bir adım ötesine geçerek müzik dinleyicilerinin de çok sevdiği bir şarkıyı alıp yeniden düzenledik, ilk defa bu konserde prömiyerini yapacağız. Sonrasında Evrencan ile de performans kayıtları yapmayı hedefliyoruz.

Hangi besteleri dinleyeceğiz bu konserde? Repertuvarda sizin de besteniz yer alıyor mu?

Benim geçtiğimiz bahar bestelediğim ve yaz aylarında klibiyle birlikte yayınladığımız "Oyun" adlı eseri konserde seslendireceğiz. Yanı sıra dinleyicimizin bizden dinlemeyi çok sevdiği şarkılarımız yine repertuarımızda yer alıyor. Çok hareketli, canlı parçaların yanı sıra derinlere indiğimiz düzenlemeler de yine listemizde. Tabii yine birlikte VoPa yapacağız ve konuk sanatçılarımızla yine izleyiciyi büyüleyecek performanslar olacağına eminim, ben de onları dinleyeceğim için çok heyecanlıyım.

Önümüzdeki dönemde Chromas'ı ve sizi başka konserlerde de izleme ve dinleme şansımız olacak mı?

Aralık ayında bizi yine Vokal Akademi olarak çok farklı mekanlarda dinleyebilecekler. Yakında duyurulacak bir özel performansta yine çağdaş sanat alanında özel bir deneyim sunmayı planlıyoruz. Bunu düzenli olarak da tekrarlayacağız ve çok sayıda insana ulaşma hedefimiz var. Yanı sıra diğer korom VA Pop&Caz korosu ile Yeldeğirmeni Sanat'ta bir yeni yıl konserimiz olacak, tarihi 30 Aralık. Ayrıca Mart ayında yeni bir konserle yine Zorlu PSM'de olacağız. Onu şimdiden söyleyebilirim.

Müzikal ilham kaynaklarınız neler?

Müzisyen olduğunuzu içselleştirerek yaşamaya başladığınızda, hayatın pek çok alanı, toplumsal gelişimler, insanlar, kişisel olarak yaşadıklarınız, birlikte çalıştığınız sanatçılar, her şey size ilham olabiliyor. Kendimi geliştirmek ve ilhamlanmak için amacım hep olabildiğince farklı şef tanımak ve herkesten farklı şeyler öğrenmek oldu. Binlerce şef izledim, birçok şefin masterclass'ına katıldım. Her birinin de bende bir etkisi oldu. Yüzde yüz şu kişiyi örnek aldım diyemem, ancak okulda yöntemlerini en çok içselleştirdiğim kişi Jim Daus Hjernøe oldu. Ayrıca Venezuellalı Koro Şefi Maria Guinand hep takip ettiğim ve yöntemlerini beğendiğim, örnek aldığım biridir. Müzikalite anlamında ise Bobby McFerrin'in vokal dünyasına aşığım tabii ki.

Genç müzisyenlere veya koro müziğine yönelenlere ne tür tavsiyelerde bulunursunuz?

İçinizde müziğin ateşi yanıyorsa, kim olursanız ya da hangi yaşta olursanız olun, etrafınızdaki negatif seslere kulak vermeyin ve bildiğiniz yolda ilerleyin derim. Öncelikle sevdiğiniz bir şeyi yakından tanımak gerekiyor, onu ne kadar sevdiğinizi ve onunla hayatınızı ne kadar doldurmak isteyeceğinizi anlamalısınız. Eğer burada bir sorun yoksa araştırın, deneyin, en önemlisi hata yapmaktan çekinmeyin, hatalarımız bizi olduğumuz yere taşıyor. Koro şefliğiyle ya da çok sesli müzikle ilgili merakı olan varsa da Vokal Akademi'ye ulaşabilir, sorularınızı her zaman bana ve ekibime yönlendirebilirsiniz. Kapımız açık.