İş Bankası'ndan Eşitlik İçin İlham Veren Buluşma: Geleceği Şekillendirenler

Eşitlik Bir Tercih Değil, Kalkınmanın Şartı

İş Bankası Genel Müdür Yardımcısı ve Sürdürülebilirlik Lideri İzlem Erdem, etkinliğin açılışında yaptığı konuşmada kadınların önündeki engeller kaldırıldığında hem ekonomik hem de sosyal kalkınma anlamında çok önemli mesafe kat edileceğini vurguladı. Kadınların eğitime erişimindeki sorunların bu eşitsizliklerde önemli rol oynadığını söyleyen Erdem, "Son verilere göre dünyada 119 milyon kız çocuğu okula gidemiyor. Eğitimden mahrum kalan bir neslin gelecekte istihdam piyasasında yer alması, günümüz teknolojilerine adapte olması mümkün değil" dedi.

Toplumsal cinsiyet eşitliği sosyal bir kavram olarak görülse de ekonomik kalkınmanın önemli bir bileşeni olduğunu; araştırmaların, önümüzdeki 10 yılda eşitsizliklerin azaltılması durumunda küresel ölçekte milli gelir artış hızının iki kat artacağını gösterdiğini söyleyen Erdem, bu veriler ışığında toplumsal cinsiyet eşitliğinin tercih değil zorunluluk olduğunu vurguladı.

İzlem Erdem, İş Bankası'nın 100 yılı aşan tarihi boyunca, ülkemizin sadece ekonomik değil, toplumsal kalkınmasına da katkıda bulunmayı görev edindiğini belirterek, bu yaklaşımla bugün banka çalışanlarının yüzde 55'inin kadınlardan oluştuğunu; Türkiye'de yönetimde kadın oranı yüzde 20 iken, İş Bankası'nda bu oranın yüzde 42'ye yaklaştığını anlattı. Kendi kariyer yolculuğuna da değinen Erdem, "34 yılı geride bıraktığım bu kuruma ilk girdiğim zamanki heyecanı meslek hayatımın her aşamasında hissetmiş olmanın mutluluğunu yaşıyorum. Bu süre boyunca cinsiyet benim için hiçbir zaman engel olmadı. Kişisel yetkinliklerimle bu kariyer yolculuğunu yapmış olmaktan gurur duyuyorum" dedi.

Bu yaklaşımla attıkları adımlar hakkında bilgi veren Erdem, 2023'te Kadının Güçlenmesi Bildirgesi'ni yayınladıklarını hatırlatarak, kadın girişimcilere 5 yıl içinde 100 milyar TL finansman sağlama ve finansal okuryazarlık programları ile 15 bin kadın girişimciye eğitim verme taahhütlerini sürdürdüklerini söyledi.

Çoban: "Yapısal sorunlara ve uzun vadeli stratejilere odaklanmalıyız"

İzlem Erdem'in ardından konuşan UNDP Toplumsal Cinsiyet Eşitliği Uzmanı Dr. Aslı Çoban ise bankacılığın, tarihsel olarak Türkiye'de kadın istihdamının en güçlü olduğu sektörler arasında yer aldığını belirterek, şöyle konuştu:

"Bankacılık geçmişte 'saygın' işlerle kadınların çalışma hayatına katılımını kolaylaştırdığı ve eğitimli genç kadınlara kariyer fırsatları sunduğu gibi, bugün de eşit fırsatlar politikalarıyla yüksek yetenekli kadınları bünyesine çekmeye devam ediyor. Ancak, ekonominin genelinde, ev içi bakım yükleri ve iş yaşantısında süregelen 'kadın işi-erkek işi' ayrımı, kadınların kariyerlerinde ilerlemesinin önünde hâlâ ciddi bir engel oluşturuyor ve yönetim kademelerinde kadınların hâlâ yeterli düzeyde temsil edilmediğini görüyoruz. Toplumsal cinsiyet eşitliği için, önümüzdeki yol, artık doğrudan yapısal sorunlara odaklanmamızı ve uzun vadeli stratejiler geliştirmemizi gerektiriyor."

Sporun Gücü

Etkinliğin "Sporla Değişen Dünyalar" temalı paneline Paris Olimpiyatları'nın bronz madalyalı sporcusu Buse Tosun Çavuşoğlu, A Milli Kadın Voleybol Takımı oyuncusu İlkin Aydın, Manş Denizi ve Kuzey Kanalı'nı yüzerek geçen Aysu Türkoğlu katıldı. Moderatörlüğünü gazeteci Banu Yelkovan'ın üstlendiği panelde ilk sözü, Cumhuriyet tarihinde kadın güreşinde Dünya Şampiyonluğuna ulaşmış ikinci sporcu olan Buse Tosun Çavuşoğlu aldı. Erkek sporu olarak görülen güreşte kendisinin ve jenerasyonunun elde ettiği başarıların bu algıyı nasıl yıktığını anlatan Çavuşoğlu, 'kadın güreş yapar mı, kadından güreşçi olur mu, evde oturmalı, yemek yapmalı' gibi olumsuz söylemlerle karşı karşıya geldiklerini anlatarak "Ama bugün erkek takımından ne kadar başarı bekleniyorsa kadın güreş takımından da aynı şekilde birçok madalya bekleniyor. Bizler zinciri kırdık, inşallah devamı gelecek. 2024'te ülkeme madalya getirmek istiyordum ve bunu başardığım için çok mutluyum. Olimpiyatlar'daki mücadelemi, isteğimi maç izleyenler bilirler. Ben hedefi, hayali her zaman Olimpiyat altın madalyası olan bir sporcuyum. Hedefimiz çok büyük" diye konuştu.

Milli Voleybolcu İlkin Aydın, voleybolda yaratılan hikâyenin bugün birçok kız çocuğuna ilham olduğunu belirterek, "Sahada zor durumdayken ayağa kalkmak, azimli olmak, pes etmemek... Aslında Türk kadınını temsil ediyoruz. Dolayısıyla kesinlikle voleybolun, sporun kız çocukları için çok büyük bir umut olduğuna inanıyorum. Bir kız çocuğunun hayata başlarken 'Acaba ben de başarabilir miyim' sorusunu kendine sorması bence çok büyük bir şey ve eğer onların bu soruyu sormalarını sağlayabiliyorsak bizim için çok büyük bir mutluluk" dedi.

İlkin Aydın ayrıca voleybolda kazanılan ve kaybedilen sayılardan sonra oyuncuların bir araya gelerek birbirine moral verdiği ritüelin Türkiye'de kadının yeriyle çok paralel gittiğini belirterek, "Sahada 7 kişi, bench'te 7 kişi oluyor; azimli olanla azme ihtiyacı olanın bir arada olduğu ya da inanmayanla haddinden fazla inananın bir arada olduğu ve bunu birbirine geçiren insanların bir ritüeli aslında. Bana göre bu, Türkiye'de kadının konumuyla inanılmaz paralel giden bir şey. Ülkemizde ne kadar güzel şeyler yapılıyor ve onlar belki de umudunu kaybetmeye yakın olan kadınlar için bir umut oluyor. Aynı şekilde sahada bir hata yaptığımda arkadaşımın bana inanmasıyla tekrardan oyuna girebiliyorum. O yüzden bence bu, çok daha derin anlamı olan çok güzel bir ritüel" diye konuştu.

Manş'ı Geçmek

Manş Denizi'ni 2022'de 16 saat 28 dakikada geçen ve bunu başaran en genç Türk kadın yüzücü olan ultra maraton sporcusu Aysu Türkoğlu, aslında Manş Denizi'ni 12 saatte geçmeyi planladığını ifade ederek deneyimini şöyle aktardı: "Bir okyanusta, kanalda yüzerken her an her şey değişebiliyor. O nedenle her şeye hazırlıklı olmanız lazım. En fazla 12 saat diyerek suya girdim fakat son 500 metrede ters akıntıya yakalandım. Normalde 500 metre en fazla 10 dakika sürebilecek bir mesafe benim için o yorgunlukta üç saat sürdü" dedi. Bu akıntıya rağmen pes etmedim. Artık 16 saat olmuş ve kaslarımı dahi hissetmiyordum. Durdum ama sonra dedim ki 'buraya gelene kadar çok fazla şey yaptın, neredeyse 4 senedir bu geçiş için tüm hayatını harcıyorsun. O yüzden şimdi yüzmeye devam et ve en iyi yaptığın şeyi yap. Yüz.' Yüzmeye devam ettim" dedi.

Kadınlar Dünyayı Dönüştürüyor

Gazeteci Güzem Yılmaz Ertem'in moderatörlüğünde gerçekleşen "Kadınların Gücüyle Dönüşen Dünya" panelinde ise Kütahya Porselen Yönetim Kurulu Başkanı Sema Güral Sürmeli; BM FAO Küresel Gıda Kahramanı Şef Ebru Baybara Demir ve FutureBright Group Kurucusu Akan Abdula ekonomik dönüşüm, kadın liderliği ve toplumsal normlardaki değişimi değerlendirdi.

Kütahya Porselen'in yönetim kurulu kademesinde yüzde 60 kadın bulunduğunun altını çizen Yönetim Kurulu Başkanı Sema Güral Sürmeli, kendisine "Kadın yönetim kurulu başkanı olduğunuz için mi şirketinizde kadınlar bu kadar ön planda" sorusunun çok geldiğini belirterek, "Ne erkeğin ne de kadının tek başına güçlü olabilmesi mümkün değil. Eşit oranda birbirimize destek verebildiğimiz ve bu değerin bilincinde olabildiğimiz sürece güçlüyüz. Dolayısıyla belirli bir ölçeğin üstüne gelmiş şirketlerde pozitif ayrımcılık çok cesaret edilebilecek bir şey değildir. O pozisyonlara doğru kişiyi koymak zorundasınız. Kadın ya da erkek diye düşünemezsiniz. Dolayısıyla bizim şirketlerimizde üst düzey yönetici olan kadınların tamamı pozitif ayrımcılıktan öte gerçekten hak ettikleri için o pozisyonlara gelmişlerdir" diye konuştu.

Ancak tüm şirketler aynı amaçla çalıştığında eşitlik konusundaki hedeflere ulaşabileceğini vurgulayan Sürmeli sözlerine şöyle devam etti: "Eşitliği sağlayacak olanlar kadınlarla birlikte erkeklerdir. Dolayısıyla bunu birlikte yapmamız gerektiğine inanıyorum. Çünkü kadınlar kendi problemlerini bilseler de çoğu zaman yalnız kalıyor. Oysa tıpkı bir tahterevallinin iki tarafı gibi dengeyi karşılıklı olarak sağlayabildiğimiz, sıkıntıları ve problemleri iyi irdeleyip birbirimize destek olabildiğimiz sürece, lider konumdaki kadınları daha etkin bir şekilde ön plana çıkarabiliriz. Birlikte hareket edebildiğimiz sürece başarılı olabilir ve birbirimizin değerini daha iyi fark edebiliriz."

FutureBright Group Kurucusu Akan Abdula ise "Erkekler, kadınların iş ve aile hayatındaki problemlerine daha fazla sahip çıktığı zaman mı asıl dönüşüm başlayacak" sorusuna her sene 600 kız çocuğuyla görüşerek hazırladıkları bir araştırmanın verileriyle yanıt verdi. "Kız çocuklarına mesleklerde cinsiyet var mı?" sorusunun yöneltildiği araştırmada 9 yaşına kadarki kız çocuklarının yüzde 70'inin "yok" cevabını verdiğini söyleyen Akan Abdula, "10 yaşından sonra resim çok hızlı değişiyor. Çünkü erkek rol modelleri bolca görüyorlar ancak kadın rol modelleri maalesef görmüyorlar. Dolayısıyla ilk yapmamız gereken rol modelleri artırmak olmalı" dedi.

Kadın istihdamını artırmak için teknolojiyle beslenen yeni meslek kollarında önemine dikkat çeken Abdula, son 10 yılda kadınların iş gücüne katılım oranının 6 puan artarak yüzde 34'e geldiğini ancak bunun ağırlıklı olarak geleneksel mesleklerden kaynaklandığını söyledi. Abdula sözlerine şöyle devam etti: "Bireysel değerler yükselişe geçiyor. Değerlerle beraber kadın istihdamı artacak. Ama o istihdam geleneksel meslekler üzerinden giderse 10 sene sonra otomatik olarak yeniden geriye düşeceğiz. Çünkü yapay zekâ ile birlikte en çok yok olan mesleklerde kadınların olduğunu göreceğiz. Dolayısıyla kadın istihdamını yeni meslekler üzerinden desteklemezsek biz yine sıfır noktasına döneceğiz."

Panelde konuşan BM FAO Küresel Gıda Kahramanı Şef Ebru Baybara Demir ise toplumsal cinsiyet eşitsizliğinde yıllardır yaşanan kısır döngüyü kırmanın tek yolunun eğitim ve bilinçli ebeveynlikle mümkün olduğunu söyledi: "Bu kısır döngüyü kırmanın tek çözümü eğitim. Doğru örnekleri göstermek, iyi eğitimle onlara ulaşmak ve ondan sonra sosyolojiyi değiştirmek de mümkün. Ben hep şunu söylüyorum. 25 yıldır kadınlarla çalışıyorum. Türkiye'nin en özel bölgelerinden birindeyim. Oradaki sosyolojik yapının içindeyim ve şunu net söyleyebiliyorum: Bir kadın değişince aile değişiyor. Aile değişince toplum değişiyor. Toplum değişince ülke değişiyor."

Kadın Gücüyle Kırsal Dönüşüm

Günün son paneli gazeteci ve tarım editörü İrfan Donat'ın yönettiği "Köklerden Geleceğe: Umut Yeşerten Kadınlar" ana temasıyla Kars Kazevi Kurucusu Nuran Özyılmaz, Natural Kapıdağ Kurucusu Beyza Aydın ve Baltalı Gıda Hayvancılık Kurucusu Funda Özer Baltalı'nın katılımıyla gerçekleşti. Kırsal kalkınmada kadınların rolünü ve kadın girişimciliğini desteklemek için atılması gereken adımların ele alındığı panelde, tarım ve hayvancılık alanında kadınların yarattığı girişimlerin yerel ekonominin canlanmasından toplumsal dönüşüme kadar pek çok alanda nasıl bir değişim sağladığı anlatıldı.

Konuşmacılar, kadınların kırsal alanda kendi potansiyellerini ortaya koyarak sürdürülebilir kalkınmaya nasıl yön verdiğini ortaya koydu. Tarım ve hayvancılık alanında yalnızca ev ekonomisine destek olmakla kalmayıp, üretimden turizme, yerel ekonominin canlanmasından toplumsal dönüşüme kadar pek çok alanda öncü rolleriyle geleneksel kalıpları nasıl yıktıklarını anlattılar.

Kadınların, zorluklarla mücadele ederek ekonomik üretkenliği artırması, istihdam yaratması ve yerel ekosistemleri güçlendirmesi, kırsal bölgelerde toplumsal ve ekonomik dönüşümün anahtarı olarak sunuldu. Bu güçlü anlatılar, kadınların kırsal kalkınmada rol model olmalarını ve topluma ilham veren öncü bir güç haline geldiklerini net bir şekilde ortaya koyuyor.