“The Devil Wears Prada: Müzikali”nin Kırmızı Halı Şıklığı
2 dakika okunma süresi
Türk resminde modernizm hareketini başlatan ve sanatımıza farklı bir bakış sunan Ali Avni Çelebi, Bağdat Maktupculuğundan emekli, dönemin aydınlarından Suphi Bey ve Raziye Hanımın on iki çocuklarından dokuzuncu olarak 1904 yılında İstanbul'da doğar. Çelebi'nin resim yeteneği çocukluk yıllarında ailesi ve çevresinin dikkatini çeker ve babası yeteneğinin öğrenimle pekiştirilmesini amaçlayarak Sanayi-i Nefise Mekteb-i Alisi'nden resim Öğrenimi almasını sağlar. Çelebi öğrenimin ilk iki yılını Hikmet Onat atölyesinde desen çalışmalarıyla sürdürür. Son iki yılında ise İbrahim Çallı'nın atölyesinde yağlı boya tekniğini öğrenir. 1922 yılında yurt dışına çıkan Çelebi, Münih'te Hans Hoffman'ın öğrencisi olarak çalışmaya başlar. 1927 yılına kadar Hoffman'dan eğitim alan Çelebi, Hoffman'ın ona sunduğu asistanlık önerisine karşın aldığı devlet bursunun karşılığı olan zorunlu hizmet için Türkiye'ye döner. Türkiye'ye dönen Çelebi, Konya Kız Öğretmen Okulu'na resim öğretmeni olarak atanır. Almanya'da resmin çevrili dünyasından sonra bu köhne şehir Çelebi'yi mutsuz eder ve karşılaştığı sıkıntılar onun tekrar Almanya'ya dönmesine neden olur. 1930 yılında Münih'e Hoffman'ın yanına giderek, onun yardımcılığını üstlenir.
Almanya'da patlak veren politik değişim ve ekonomik kriz, Hoffman'ın Amerika'ya yerleşme kararı vermesi, Çelebi'nin de yurda tekrar geri dönmesine neden olur. 1927 yılında yurt dışında beraber eğitim aldığı Zeki Kocamemi ile Türkiye'ye döndüklerinde Müstakil Ressamlar ve Heykeltıraşlar Birliğini kurarlar. Birlik, üye ressamlarının yapıtlarıyla ilk sergisini 15 Temmuz 1929'da Ankara Etnografya Müzesi'nde, ikinci sergisini, aynı yıl İstanbul Türkocağı salonunda düzenler. Ali Avni Çelebi, o yıllarda Maskeli Balo, Kırda Dinlenen Kadın, Pedikürcü, Berber gibi yapıtlarını hazırlar. Müstakil Ressamlar ve Heykeltıraşlar Birliği dinamik sanatçıları ile yeni kurulan Cumhuriyetin atılımcı sanat ruhunu taşıyacaklardır. 1932 ve 1938 seneleri arası Güzel Sanatlar Akademisi ve İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi'nde eğitim görevlisi olarak çalışan Çelebi, 1938'de Leopold Levy'nin asistanlığını yapar. Çelebi, 1944'te Müstakiller üyesi sıfatıyla katıldığı 6. Devlet Sergisi'nde birincilik ödülü alır. Sanatçı, 1956'da Akademi'de adını taşıyan atölyenin başına getirilir. 1962'de bir aylık inceleme gezisi için Münih'e giden Çelebi, 1966'da Tahran bienalinde birincilik kazanır. 1967 'de Akademi'deki görevinden emekliye ayrılan Ali Avni Çelebi, 1975'te uzun bir aradan sonra ikinci kişisel sergisini İstanbul'da açar.
1981'de Kültür Bakanlığı ve Atatürk'ün 100. Doğum Yılı devlet başarı ve sanat ödüllerini alan sanatçı, 1986'dan sonra düzenli aralıklarla sergiler açar. 1987 'de Mimar Sinan Üniversitesi tarafından "Onursal Profesörlük" unvanı verilen Çelebi, 1993 yılında İstanbul'da hayata gözlerini yumar.
Ali Avni Çelebi, dışavurumcu anlayış ile kübizmin uzantısı resimleri ile Türk resim sanatına yeni boyutlar katmıştır. Çelebi'nin resimleri tüm insanlara doğal, içten, alçakgönüllü yaklaşımını taşır. Çelebi'nin sanatta aradığı değerler, Müstakiller grubunun resim sanatımıza getirdiği biçim, kuruluş, inşa, hacim, atmosfer ve planla ilgili değerlerdir. İbrahim Çallı ve arkadaşlarının yarı akademik, yarı empresyonist anlayışı, Ali Avni Çelebi'nin önemli bir payı bulunan bu çıkışla yerini daha etkili eğilimlere bırakmıştır. Geniş ve rahat fırça vuruşlarına, kitle ve hacim etkilerine, yeşil nüanslarının ağır bastığı temiz bir renk anlayışına dayanan Ali Avni Çelebi'nin tabloları, bir yandan kübist ve inşacı eğilimleri, bir yandan da bu eğilimlerle uyuşan anlatımcı öğeleri akla getirmektedir. Taşıdığı etkilere karşın, bu iki yönelişin özgün sayılabilecek sentezlerini ortaya koymayı başaran sanatçının dikkati, uzaktaki değil, en yakındaki nesne ve oluşumlara yöneliktir.
Gözlemi ön planda tutan sanatçı, desene ve biçimsel etkilere önemli bir yer vermekle birlikte, rengi ikinci plana atmaz. Tablolarında renk, nesneleri dıştan saran bir örtü değil, nesnelerin yapısına doğal biçimde karışan vazgeçilmez bir öğedir. Ali Avni Çelebi'nin 1928 yılın tarihlenen "Maskeli Balo" adlı yapıtı, sanatçının metropol yaşamına ilişkin gözlemlerinin derinliğiyle ve sanat tarihi içinde var olan örneklerin izinden geliştirdiği yerel ve öznel yaklaşımlarla ulaştığı boyut, Türk resim sanatına kattığı öncü atılımları kanıtlar. Ali Avni Çelebi resimlerinin en önemli estetik değeri, hız kavramının kompozisyonlarına başat olmasıdır. Bu özelliği yansıtan en önemli yapıtlar arasında "Kelebek Yakalayanlar" yer alır. Yön değiştirerek uçup kaybolan kelebeklerin peşinde çılgınca koşanları belirleyen resmi, Çelebi'nin zaman ve hız bileşkelerini bir arada ele alan estetik duyarlığını yansıtır. "Hamamda" Kese resminde Göbek taşında tellak tarafından keselenen kadın, sanatçının çağdaş yorumunu anımsatır. Maskeli Balo", "Vitrin" ve "Berber" isimli resimleri ile Çelebi'nin modern Türk resmini başlattığı savının kanıtlamaktadır.
Doğanının yansıtılmasından çok, yorumundan yana olan gerçekçi anlayışı, kendisinden sonra gelen sanatçı kuşaklarına yeni anlatım olanaklarının kapısını açmıştır. Çelebi'nin yaşamı boyunca ürettiği çok sayıda peyzajdan da doğa ve insan ikilemi her zaman bir bütünün vazgeçilmez parçaları olmuştur. Sanat anlayışı ile resim sanatına yeni boyutlar katan Çelebi, yirminci yüzyılda resmimizin modern örneklerini yaratmıştır.