Ali Güreli ile 17. Contemporary Istanbul

Birçok dinamiği içinde barındıran İstanbul'da, Contemporary Istanbul gibi bir kurumda sanat yöneticiliği yapmak nasıl bir duygu?

İstanbul bir yönden dünyanın en güzel metropolü iken diğer taraftan Türkiye'nin, bölgenin ve dünyanın çeşitli dengeleri içinde yol almaya çalışan bir gemi konumunda gibi gözükse de hepsinden arınmış bir şekilde yoluna devam eden bir gemi. Bu konuda size uzun bir yanıt yazmak yerine kısaca bütün karmaşıklığına rağmen beni son derece heyecanlandıran, varılabilecek hedeflerin sonsuz olduğu ve varabilmenin mümkün olduğunu hissettiren bir şehir. Contemporary Istanbul ikinci 15 yılında ait olduğu bu muhteşem şehre daha kurumsal bir yapı ile hizmet edecek.

Contemporary Istanbul yeni mekanı Tersane İstanbul'da ikinci yılını kutluyor. Yeni mekanla birlikte fuarda neler değişti? Tarihi mekan Contemporary Istanbul için bir dönüşümü simgeliyor diyebilir miyiz?

16. yaşında Ekim 2021'de gerçekleşen Contemporary Istanbul yeni mekanı Tersane İstanbul'da olmak hem yeni bir başlangıç, hem de bu başlangıçlar içinde kendini daha iyi ifade edebileceği bir sanatsal ortam yarattı. Bir yandan Tersane'nin de ilk defa şehrin kültür ve sanat ortamına katıldığını düşünürsek hem iki taraf hem de İstanbul için heyecanlı bir dönem oldu. Haliç'in İstanbul için önemini, cazibesini hepimiz biliyoruz. Ekim 2021'de birinci deneyim olarak son derece başarılı oldu. İstanbulluların kendisine yakıştırdığı, özlediği, ayrılmak istemediği bir mekanda çağdaş sanat etkinliğini deneyimlediği bir fuardı; 40.500 ziyaretçi ağırladık, sanıyorum 40 bini ilk kez böyle bir Haliç gördü ve Tersane İstanbul'u hissetti. Bu durum bizi heyecanlandırdı, cesaretlendirdi ve CI Bloom Mayıs 2022'de böyle doğdu. İç sanat pazarını pandeminin geride kalışı ve baharın geldiği bir dönemde heyecanlandırmayı, ısıtmayı hedeflerken CI Bloom adeta bir coşkuya dönüştü. 34.700 ziyaretçi ile sanat pazarının önde gelen 23 çağdaş sanat galerisi bugüne kadar CI'daki en yüksek seviyeyi yakaladılar. Bu yıl ise 65 galeri ve inisiyatifini ağırlayacağız. Bu edisyonuyla kültürün ve sanatın gelişmesinin, tüm bu ögeleri bir araya getirerek şehre entegre etmenin heyecanını yaşıyoruz. Fuar kar amacı gütmeyen projeleri bir arada sunarak yenilikleri ortaya koyarken her zaman yanımızda olan ana partnerimiz Akbank ile birlikte büyüdü. Bu yıl, Tersane İstanbul gibi kültürel ve tarihi ögeleriyle zengin bir alanı daha doğru nasıl değerlendiririz sorusuyla yola çıktık. Bu alanı sanat projeleriyle zenginleştirmenin yolunu aradık. Bu nedenle sadece İstanbul değil Türkiye'de çağdaş sanat girişimlerine yer vermeye önem verdik. Böylece, sanatseverler birçok farklı proje ve inisiyatifi bir arada görebilecek. Bu inisiyatifler farklı şehirlerden bir araya geliyor ve bizler onların çağdaş sanatın gelişimi açısından oldukça önemli olduğunu düşünüyoruz.

Pandemi dönemi sonrasında bu yıl yabancı galerilere de ev sahipliği yapıyorsunuz. Hangi yabancı galeriler fuarda yer alacak?

Bu yıl Contemporary Istanbul 17. edisyonu ile 22 ülkeden 65 galeri ve inisiyatifi bir araya getirecek; 558'den fazla sanatçının 1,476 dan fazla eserine ev sahipliği yapacağız. Bu sene 193 Gallery, Paris; Anca Poterasu Gallery, Bükreş; Firetti Contemporary, Dubai; Hestia, Belgrad; Hofa Gallery, London, Los Angeles; Iramart, Ahmedabad; Mucciaccia Contemporary, Roma; Muse Contemporary Art Gallery, İstanbul; Navahi Projects, Tahran; Oblong Contemporary Art Gallery, Dubai, Forte dei Marmi; Prime Cut Culture, Bratislava; Roya Khadjavi Projects, New York; Wadström Tönnheim, Marbella, Malmö; ilk kez Contemporary İstanbul'da yer alacak galeriler arasında. Contemporary gibi birçok yeni galeriyi ağırlıyoruz. Yurt dışından gelen galeriler fuarda yer almaktan heyecan duyduğunu belirtiyor ve tüm katılımcıların yaklaşık üçte ikisini oluşturuyor. Sanatçılarımıza yer veren yabancı galerileri yakından izliyoruz.

Fuarın ilgi çeken yeniliklerinden biri de heykel sergi alanı. Geniş ve açık alana yayılan The Yard sergisinde bu yıl izleyiciyi neler bekliyor?

Tersane İstanbul'da önem verdiğimiz proje The Yard açık hava sergisi. Bu alanda heykeller, videolar, performanslar ve mekana özel enstalasyonlar dahil 31 projeyle Tersane İstanbul'un içine yayılırken, performanslar da eserlere eşlik edecek. Katılımcı galerilerimizin seçtiği heykel, enstalasyon ve video sanatından oluşan CI dış alanlarına, denize de çıkan The Yard sergi alanında 31 farklı iş yer alıyor. CI'ın ilk 15 yılında fiziki olarak bulunmayan bir fırsatı Tersane İstanbul'da yakaladık. Anke Eilergerhard, Ardan Özmenoğlu, Ayla Turan, Bedri Baykam, Bilal Hakan Karakaya, Can Yıldırım, Canan Tolon, Erdil Yaşaroğlu, Ergin Çavuşoğlu, Günnur Özsoy, Güvenç Özel, Halil Altındere, Isaac Chong Wai, Ingravi Desa, İrfan Önürmen, Itamar Gov, Kemal Tufan, Luis Cera, Martin Creed, Martian Tabakov, Mehmet Ali Uysal, :mentalklinik, Osman Dinç, Renée Levi, Sergen Şehitoğlu, Stefano Bombardieri, Uğur Cinel, Vuslat gibi sanatçıların eserleri The Yard'da yerini alıyor.

Contemporary Istanbul'un bu yılki en büyük sürprizi Jeff Koons. BMW iş birliği ile hayata geçen projenin hikayesini sizden dinleyebilir miyiz?

Tüm bunları tasarlarken ve hayata geçirirken, sanatla büyümek ve gelişmek isteyen markaları ve kurumları da bir araya getirdik. Sanatın, her alanda olduğunu biliyoruz, markaların da sanata verdiği desteği görerek fuar içinde onlara yer veriyoruz. Amerikalı heykeltıraş ve ressam Jeff Koons'un tasarlardığı BMW M850i, Borusan Otomotiv'in Türkiye distribütörü olduğu BMW'nun partnerliğinde Türkiye'de ilk defa Contemporary Istanbul'da sergilenecek.

Contemporary Istanbul Vakfı'nın çalışmalarından biri olan Artist in Residence projesi bu yılki seçkinin dikkat çeken başlıklarından biri. Sanatçılara yaratıcı alan yaratan proje nelere odaklanacak?

Contemporary Istanbul kuruluşundan itibaren sanat ticaretinde vergi değişikliği konusundan sosyal sorumluluk projelerine kadar birçok konuyu mesele edinmiş bir kurumdur. Fuarın ticari kimliğinin yanında üstlendiği bu konularla birlikte çağdaş sanatta eğitim misyonu ile pandemi koşullarında Contemporary Istanbul Vakfı'nı kurduk. Bahsettiğim çalışmaların tamamını vakfımız yürütüyor. Eğitim alanında birçok proje ve konferans programı kurgularken sürdürülebilirlik ve doğa odaklı özel çalışmalar yürütmekteyiz. Bu çalışmaların yanında Contemporary Istanbul Vakfı bu yıl çok önemli sergilere ev sahipliği yaptı. Canan Tolon'un Limbo adlı Fişekhane Cocoon'a özel hazırladığı eseri ve Ebru Ceylan'ın "Dünyanın Gecesi" sergisi çok ilgi gördü. Sürdürülebilirlik ve doğa odaklı sergi ve projeler sürekli odağımızda. Contemporary Istanbul Vakfı Türkiye'nin doğal kaynakları, toprak altı zenginlikleri ile üretim yapan, bu ürünleri ihraç eden güçlü sektörlerinin markalarını sanat ile yaklaştırmaları, marka değerlerini güçlendirmeleri amaçlı yapmış olduğuplanlamanınilk projesiniTosyalı Holding ile gerçekleştirdi. 2022 yılı 16. CI'da İlhan Koman sergisi ile başlayan iş birliğimiz Artist in Residence programı ile bu yıl gelişti ve genişledi. Oluşturduğumuz seçici kurul tarafından seçilen beş sanatçımızı Tosyalı Holding ile birlikte bu projeye davet ettik. Sanatçılar ile birlikte mayıs ayında Tosyalı'nın İskenderun Osmaniye'deki fabrikasına yapılan ziyaret sonrası çalışmalar başlatıldı. Sanatçılarımız Chiara de Rocchi, Emrullah Örünklü, Koray Tokdemir, Nermin Ülker ve Songül Girgin yaklaşık 27 tonluk hurda içinden atıklarını ileri dönüşüm amaçlı üretim için seçti. Bu proje Türkiye'deki özel sektörlerin sanatın farklı alanlarına yayılma ve sanatla var olmalarını desteklemeyi amaçlıyor. Contemporary Istanbul Vakfı tarafından planlamasının yapıldığı Artist in Residence, çağdaş sanat üretimini desteklerken Türkiye'nin büyük bir sanat merkezine dönüşmesine olanak sağlıyor. Contemporary Istanbul Vakfı olarak yerel yönetimlerin, ilçe belediyeleri de benzer çalışmalara dahil ederek çağdaş sanat üretimlerini sanatseverler ile buluşturmaya devam edeceğiz.

Fuarda bu yıl izleyicileri başka neler bekliyor?

Çağdaş sanatın diyaloglar ve iletişimle güçlendiği bir dönemdeyiz. Fuarda CIF Dialouges by TAV Passport sanat ve mimarlık dünyasının isimleri ile gerçekleşecek dinamik diyaloglara yer veriyoruz. Moderatörlüğünü Geneva Müzesi Direktörü, çağdaş sanat kritiği ve sanat tarihçisi Marc Olivier Wahler'in üstlendiği konuşmanın teması "Art Spaces of Today and Tomorrow" başlığı altında, "Testing the Elasticity of the Art Space" olacak. Contemporary Istanbul sadece İstanbul'da değil, ülkede hızla gelişmekte olan, sanatın gelişmesi için önem taşıyan Türkiye'den çağdaş sanat girişimlerini Hepsiburada'nın Sanatburada platformuyla destekliyoruz. Antalya'dan Are Projects, Diyarbakır'dan Loading Art Space, İstanbul'dan Noks Art Space, İstanbu'dan Viable, Düzce'den Videoist'in sanatçıları yer alıyor. Bir diğer heyecanlandırıcı proje ise House of Brothers Lounge'da Arda Yalkın'dan oluşan ha:ar sanatçı ikilisinin sanat, makine ve yapay zeka ilişkisini tartışmaya açacak Dustription çalışması olacak. Bu projede yapay zeka ile beraber hayli imkanlı bir heykel tasarlayarak, fuar alanına getirdikleri robot kol yardımıyla da eseri canlı olarak alanda üretecekler. Sanat, makine ve yapay zeka ilişkisi arasındaki iletişimi bu yaratıcı sürecin günlük seyrini fuar boyunca ziyaretçiler izleyecekler. Yine partnerlerimizden QUA Granite, sanatçı Günnur Özsoy'un "Su Taşı"adlıeserinisergileyecek. Heykelsanatçısı Günnur Özsoy'un; Qua Granite için özel olarak tasarladığı eser, doğanın bir parçasını yansıtacak.

17. edisyonunda fuar bu yıl sanat dünyasına tür mesajlar verecek? Bu seçkideki hedefleriniz neler?

Contemporary Istanbul'un 17. edisyonunun ve takip eden diğer etkinliklerimizin içeriğinin ticari fuar alanı dışında da sergi ve sanatın çeşitli alanlarını kapsamasına önem veriyoruz. Fuar kar amacı gütmeyen projeleri bir arada sunarak yenilikleri ortaya koyarken her zaman ana partnerimiz Akbank yanımızda. Sadece İstanbul'da değil, Türkiye genelinde hızla gelişmekte olan çağdaş sanat girişimlerinin son yıllarda Anadolu'nun birçok şehrinde de etkisi hızla artıyor. Sanatın gelişmesi ve yayılması için başarılı çalışmalar yürütüyorlar. Dünyada eşi benzeri olmayan Haliç yaşanmışlığı ile tarih, kültür-sanat ve mimarisiyle birlikte İstanbul'un merkezi olmaya aday. Contemporary Istanbul planlanan projeleri ile Haliç üzeri ve sahil boyunca kültür sanatı izleyiciyle buluşturmaya devam edecek.

Türkiye çağdaş sanat piyasasında fuar sizce nelere öncülük etti? Bugün üzerinden Contemporary Istanbul'u nasıl değerlendirirsiniz?

Contemporary Istanbul'un 17 senedir yürüttüğü çalışmalar arasında birçok öncü proje bulunuyor. Bunlardan biri 2010 yılında 5. edisyonumuzda konuk ülke programı; New Horizons / Yeni Ufuklar projesi. Türk çağdaş sanatının yanında çevre ülkelere de ev sahipliği yaparak İstanbul'u merkez haline getirmek amacıyla konuk ülke programı "New Horizons/Yeni Ufuklar" Contemporary Istanbul tarafından başlatıldı. Körfez Bölgesi ülkeleri ile başlayan program dahilinde Orta ve Doğu Avrupa ülkeleri, İran, Rusya, Çin ve Fransa'dan galeriler, sanatçılar, küratörler, sanat eleştirmenleri ve koleksiyonerler ağırlandı. 8. edisyondan 2021ye kadar devam eden Plugin Yeni Medya Bölümü bir diğer proje. Fuarın yeni medya ve dijital sanata odaklanan bölümü Plugin, çağdaş sanatın mevcut durumunu yaratıcı müdahalelerle güncellemek ve dönüştürmek için sanat fuarı geleneksel formatına eklenerek etkileşimi teşvik eden bir platform yarattı. Her sene farklı bir küratör ya da sanat kolektifi tarafından yürütülen Plugin, her edisyonunda ortalama 25 sanatçı, sanat kolektifi ve galeriyi ağırladı. 8 edisyon boyunca gerçekleşen Plugin dijital ve yeni medya sanat bölümü uluslararası fuarlar arasında ilk kez Contemporary Istanbul'da gerçekleşti. Birdiğerproje12.edisyondan itibaren devam eden Galeri Destek / Galeri Support programıdır. Bucuresti Mall – Romanya iş birliği ile başlayan Galeri Destek Programı, Portekiz, Fransa, Güney Afrika, Hollanda ve ABD'nin de eklenmesi ile genişletildi. Program ile dünyanın dört bir yanından farklı galerilerin fuara katılmaları sağlanıyor, bu anlamda hedeflenen ülkelerdeki destekçiler galeriler ile bir araya getiriliyor. Şimdiye dek 35'e yakın galerinin fuara katılımı sağlandı. Uluslararası fuarlar arasında galeri "support" programını organize eden ilk fuar olma özelliğine sahip Contemporary Istanbul bu programa devam etmektedir. 13. edisyondan beri devam eden CIF Dialogues konuşma programlarından da bahsetmeliyim. Contemporary Istanbul, dördüncü yılında güncel sanatın uluslararası fikir liderlerini tartışma ve konuşmalar ile bir araya getirme amacıyla fuarın konferans programı CI Dialogues'u başlattı. Her sene farklı bir tema ile düzenlenen CI Dialogues serisinde dünyanın dört bir yanından sanatçı, mimar, akademisyen, koleksiyoner, politikacı, müze ve galeri direktörü, küratör ve yazar konuşmacı olarak yer aldı. CI Dialogues 2018 yılından itibaren CIFDialoguesadıylaContemporary Istanbul Vakfı tarafından düzenleniyor. Contemporary Istanbul'un 17. Edisyonunda CIF Dialogues by TAV Passport'ta 2015-2016 yıllarında CI Sanat Direktörü olan Marc Oliver Wahler moderatörlüğünde gerçekleşecek. Bugünün ve yarının sanat alanlarını tartışılacağı panelde Hauser&Wirth Monaco direktörü Federica Beretta, MAXXI Sanat Direktörü Hou Hanru, Development the Read Sea Development Company and AMAALA'dan Mehmet Even, Architect & Development Executive Director, 3 world class Museums, Louvre Abu Dhabi, Zayed National Museum ve Guggenheim Abu Dhabi'den Melisa Pezuk ile Mimar Murat Tabanlıoğlu konuşma programında yer alacak.

Akbank Yönetı̇m Kurulu ve Contemporary Istanbul Danışma Üst Kurulu Başkanı Suzan Sabancı Dı̇nçer:

"Türkiye'de çağdaş sanatın gelişiminde itici güçlerden biri olmak için 17 yıl önce Contemporary Istanbul ile birlikte çıktığımız bu yolda, sadece finansal bir destekçi değil, bir iş ortağı olarak kendimizi gördük ve öyle hareket ettik. Ortaya koyduğumuz hedef doğrultusunda Contemporary Istanbul'un hem yurt içi hem de yurt dışında tanıtılması için geçen 17 yılda aralıksız çalıştık. Bunun bir sonucu olarak yurt dışından fuara ilginin arttığını, Türkiye'de de yeni çağdaş sanat girişimlerinin oluştuğunu görüyoruz. Bu yıl 22 farklı ülkeden galerinin yer alacağı fuarın Türkiye'de yükselen farklı çağdaş girişimlerine de ev sahipliği yapacak olması çok sevindirici ve gurur verici. Ben, dünyanın değişen sanat atmosferinde İstanbul'un çağdaş sanat merkezlerinden biri olarak konumlandığını görmekten büyük mutluluk duyuyorum. Bu vesileyle tüm sanatseverleri 1.476 eserin sergileneceği Contemporary Istanbul'un 17. edisyonuna davet ediyorum."

Fotoğraf: Ertan Demirbilek