Deprem ve Doğal Afet Sonrası Psikolojik Sorunlar Nasıl Atlatılır?

Depremden Önce Neler Yapılmalı?

Deprem, herkes tarafından korkulan bir doğa olayıdır. Binaların depreme karşı dayanıklı olması en önemli deprem öncesi önlemlerdendir. Kaygan ve ovalık yerlerde deprem daha tehlikeli sonuçlar doğurur bu sebep ile bu tip alanlara iskan verilmemesi gerekir. İmar planına uygun olarak binalarında yapılması da ayrıca önemlidir.

Halihazırda olan binaların depreme dayanıklılığı artırılarak deprem sigortası yapılması da önlemler arasında yer alır. Bina dışında geçerli ve yapısal önlemler dışında yapısal olmayan önlemlerde vardır.

Yapısal olmayan önlemler daha çok eşyalar ile ilgilidir. Eşyalar deprem konusunu da düşünerek yerleştirilmelidir. Dolaplar ve devrilebilecek eşyalar duvara monte edilmeli, kırılacak eşyaların olduğu dolapların kapakları sıkıca kapatılmalı ya da kilitlenmelidir.

Beyaz eşyaların kaymaması için altına aparat konulması önerilir. Acil çıkış kapıları açık olmalı ve iş ya da evde olsun bireyler depreme karşı nasıl davranmalarını bilmeli ve altı ayda bir tatbikat yapılmalıdır.

Deprem gibi doğa olaylarında belli bir iletişim kaynağı olan telefon hatları ve internet kesilir bu sebep ile aile bireyleri daha önceden buluşma yeri belirlemelidir.

Deprem Anında Neler Yapmalıyız?

Deprem anında bina içerisinde ya da dışarısında araç ya da toplu ulaşımda olmaya göre yapılacaklar değişir.

Deprem anında yapılacak şeyler nerede olunduğuna göre değişir.

Kişi, bina içerisinde ise öncelikle panik yapmadan dolap, raf ve pencerelerden uzak durmalıdır.

Sabit ve desteklenmiş sandalye, koltuk, kanepe ya da yatak yanına hayat üçgenini oluşturacak şekilde çömelmelidir.

Başını iki eli arasına alıp korumalı ve kesinlikle merdiven ya da asansör kullanmamalıdır.

Balkona çıkılması yanlış bir tercih olur, balkona çıkılmaması gerektiği gibi balkon ya da pencereden de atlanmamalıdır.

Deprem gibi zamanlarda iletişim çok önemli hal alır. Kişi, sevdiklerine ulaşmak ister bu neden ile telefonu acil durumlar dışında kullanmamaya özen göstermek önemlidir.

Sarsıntı anında açık alanda olunması durumunda bina ve duvarlardan uzak durulması, enerji direklerinden kaçınmak gerekir. Sarsıntı sırasında binalardan cam ya da sıvalar düşebilir bunlara karşı tedbirli olunması gerekir ve deniz kıyısında da bulunmamak önem taşır.

Deprem anında araç kullanılıyor ise sağa yanaşıp durmak gerekir. Pencereler kapalı şekilde beklemek gerekir.

Tünelde olunması durumunda ve eğer çıkışa uzak kalınmış ise aracı kenara çekerek araçtan inmek gerekir. Aracın yanına yat yatılır, karına çekilip baş ve boyun korunmaya alınır.

Deprem insanı her yerde yakalayabilir bu neden ile nerede ne yapılması gerektiğinin bilinmesi gerekir.

Metro ya da trende olunması halinde öncelikle metro ya da trenden inilmemelidir. İçerde korkuluk ya da askı gibi bir yerin sıkıca tutulması ve personel tarafından verilen talimatlara uyulması gerekir.

Deprem Sonrası Ne Tür Önlemler Almalıyız?

Deprem sonrası önlemler nelerdir dendiğinde kişinin açık ya da kapalı alanda olup olmadığına göre değişkenlik gösterir.

Kapalı alanda olunması durumunda; kişi önce kendi emniyetinden emin olmalı ardından çevresinde yardıma ihtiyacı biri ya da birileri var mı diye kontrol etmelidir. Depremden sonra yangın çıkması sık görülür bu neden ile gaz vanasının kapatılması gerekir.

Acil durum çantasının da alınıp deprem olduğunda belirlenen buluşma yerine gidilir. Her ana depremin ardından artçı depremler gelir ve artçı depremler hasarlı binalara zarar verir bu neden ile artçı depremlerin de bitmesi ile hasarlı binalara girilmesi gerekir.

Deprem sonrası kişinin açık alanda olması durumunda hasarlı binalara yaklaşmaması gerekir. Enerji hatlarından da uzak durulması önem taşır. Yakın çevre kontrol edildikten sonra yardıma ihtiyaç duyan kişilere yardım edilebilir.

Depremde Enkaz altında Kalınca Ne Olur?

Depremde en çok korkulan şeylerden biri enkaz altında kalmaktır. Depremde yıkıntı altında kalmak demek kişinin hem fiziksel hem de psikolojik anlamda olumsuzluklar yaşaması demektir. Enkaz altında kalındığında öncelikle panik yapmamak gerekir. Kişi kendi durumunu kontrol etmeli ve hareketler kısıtlanmış ise kendisini zorlamadan arama kurtarma ekibini beklemelidir. Enkaz altında kalındığında nefes kontrolü de çok önemli hal alır bu neden ile enerjiyi en iyi şekilde kullanmak gerekir. Kişinin el ve ayakları hareket edebiliyor ise bir yerlere vurmaya çalışır böylelikle yaşadığını başkalarına duyurabilir. Böyle bir durumda bağırarak da yardım istenebilir bu noktada en önemli olan şey ise enerjiyi kontrollü harcamak olur.

Sürekli Deprem Olacakmış Gibi Hissetmek

Türk Psikologlar Derneği, "Yangın, deprem ve doğal afetler, ani ve beklenmedik olmaları sebebiyle travmatik etkilere neden olabiliyor. Olayı doğrudan yaşadıysanız, bir yakınınızı kaybettiyseniz, bir yakınınız yaralandıysa, olaya tanıklık ettiyseniz veya yardım edenseniz etkilenmeniz doğaldır" diyor.

Şok ve inkar halindeyseniz, endişe, korku, panik, suçluluk, utanç duyguları yaşıyorsanız, sürekli deprem ile ilgili konuşma veya içe kapanma ihtiyacındaysanız,

bedensel şikayetleriniz (ağrı, bulantı uyuşukluk vb.) varsa, yeme alışkanlıklarınız değiştiyse (sürekli yemek yeme veya iştahsızlık) aşırı enerji veya yoğun yorgunluk ve halsizlik yaşıyorsanız, istemsizce aklınıza depreme dair görüntüler, sesler ve kokular geliyorsa, çabuk irkiliyorsanız, depremi hatırlatacak her şeyden kaçma ihtiyacındaysanız, unutmayın ki; 'Anormal bir duruma normal tepki veriyorsunuz' demektir.

Depremin insan üzerindeki etkileri nelerdir?

Bu tepkiler, yaşadığımız sarsıcı olayla baş edebilme çabalarımızın bir sonucudur. İlk haftalarda, yoğunluğu değişerek sürebilir. Tüm bu şikayetlerin zamanla azalması beklenir. Sosyal destek almak, yaşananları çevreniz ile paylaşmak şikayetlerinizle başa çıkmak için önemlidir.

Doğal Afet psikolojisi nasıl atlatılır?

Beslenme, uyku, dinlenme gibi ihtiyaçlarınızı düzenli karşılamaya gayret etmeniz, daha önce sizin ya da yakınlarınızın doktor tarafından takip edilen bir sağlık sorunu var ise -ilaç kullanıyorsanız, ilaçlarınızı ihmal etmemeniz- yaşadığınız zorluklarla baş edebilmek için kontrolsüz ilaç, alkol veya keyif verici madde kullanımından uzak durmanız, aile ve yakınlarınızla bir arada olmaya, güvendiğiniz insanlarla yaşadıklarınızı, duygu ve düşüncelerinizi paylaşmaya gayret etmeniz önemlidir.

Şikayetlerinizin azalmadığını ve gündelik yaşantınızı etkilemeye başladığını, kendinize ya da başka birine zarar verme fikirleriniz oluştuğunu hissederseniz ruh sağlığı çalışanlarından destek alabilirsiniz.

Türk Psikologlar Derneği