ÇALINAN TABLOLAR

Geçtiğimiz günlerde İspanyol iş adamı Jaime Botín, Picasso’nun 1906 tarihli “Genç Kadın Başı” tablosunu yurt dışına kaçırmaya teşebbüs suçundan 18 ay hapis, 58 milyon dolar para cezasına çarptırıldı. Korsika açıklarında İspanyol hükümetinin el koyduğu Picasso’dan yola çıkarak, gözlerimizi sanat tarihinin en büyük soygun hikayelerine çeviriyoruz.
Eray ERKOCA – [email protected]

FLORANSA YOLCUSU
Sanat tarihinin en ünlü soygun hikayelerinden biri Leonardo Da Vinci’nin 1503-1506 yılları arasında yağlı boya ile kavak pano üzerine resmettiği “Mona Lisa”nın 1911 yılında başından geçenler. Leonardo’nun 1517 yılına kadar üzerinde çalışmaya devam ettiği Mona Lisa bugün bile öznesinin gizemli gülüşü, kompozisyonu ve desen kullanımı ile sanat tartışmalarının odağında bulunuyor. 1962 yılında 100 milyon dolara sigortalanarak sigorta değeri ile Guinness Dünya Rekoru’nun sahibi olan resim, 21 Ağustos 1911 yılında Louvre çalışanı Vincenzo Peruggia tarafından müzeden çalındı. Önlüğüne sararak kaçırdığı eseri iki yıl Paris’teki apartmanında bir bavulun içinde saklayan Peruggia, Mona Lisa’yı ana vatanı Floransa’ya “iade” etmesinin mükafatını bekledi ancak bir galeri ile iletişime geçince foyası ortaya çıktı, Mona Lisa Louvre’a geri döndü.

MODERN MONET
Claude Monet’nin baba ocağı Le Havre Limanı’nı resmettiği, “İzlenim, Gün Doğumu” eseri ilk kez 1874 yılının Nisan ayında Paris’te İlk İzlenimciler Sergisi’nde sanatseverlerle buluştu. 1870-71 yılları arasında İspanya tahtı veraset anlaşmazlığı sebebiyle patlak veren Fransa-Prusya Savaşı sonucunda yenilen Fransa’nın, endüstrileşme ile küllerinden doğacağına inanan Monet, “İzlenim, Gün Doğumu”nda arka planda resmettiği fabrika bacaları ve buhar gemileri ile moderniteyi övüyor, renk kullanımı ile atmosfer resminin şahikasını yaratıyordu. 28 Ekim 1985’te beş silahlı soyguncu Musée Marmottan Monet’nin koleksiyonunda yer alan “İzlenim, Gün Doğumu” dahil dokuz eseri çaldı. İzlenimcilik akımına ismini veren resim neyse ki 1990’da Korsika’da bulunup müzeye iade edildi.

NEREDESİN VERMEER?
Hollanda’nın Altın Çağı’nda yaşamış olan, Felemenk Barok’unun iç mekan kompozisyonları ile ismini duyuran ustası Johannes Vermeer’in 1664 tarihli “Konser” tablosu, dünyanın belki de en değerli çalıntı objesi. 2015 yılında değeri 250 milyon dolar olarak belirlenen resim, 1990 yılında Boston’da bulunan Isabella Stewart Gardner Müzesi’nden çalındı. 17. yüzyılda servetine servet katan burjuva sınıfının günlük hayatından bir kesit sunan resim günümüzde hala kayıp. İlginçtir, popüler kültürde kendine sık sık yer bulan eser çalınmadan çok önce gerilim sinemasının ustası Alfred Hitchcock, 1964 tarihli “The Alfred Hitchcock Hour” programının “Ten Minutes from Now” bölümünde kurgusal olarak “Konser”in çalınmasını işlemişti.

REHİNE MUNCH
Norveçli Dışavurumcu ressam Edvard Munch’un meşhur “Çığlık” eseri de ismini türlü badireler atlatan tablolar listesine yazdıranlardan. Munch’ın günlüğünden edindiğimiz bilgiye göre, sanatçı bir gün gün batımında yürürken bulutların kan kırmızısına döndüğünü görmüş, “doğanın içinden sonsuz bir çığlığın geçtiğini” hissetmiş. Sanat tarihçilerine göre Oslo yakınlarındaki bir fiyortu planına alan resmin pastel ile çizilmiş iki versiyonu bulunuyor. İlk versiyon 12 Şubat 1994’te Oslo’da bulunan Ulusal Galeri’den fidye karşılığında, arkasında “Zayıf güvenliğe teşekkürler” notu bırakılarak rehin alındı. Müze bir milyon dolarlık fidyeyi ödemedi. Eser 7 Mayıs’ta Norveç polisinin İngiliz polisi ve Getty Müzesi’nin desteği ile gerçekleştirdiği operasyonda kurtarıldı. İkinci versiyon ise 2004 yılında çalındı, neyse ki bulunup müzeye iade edildi.

VINCENT NAPOLİ’DE
Batı dünyasının en üretken ressamlarından biri olan Van Gogh’un 1884 tarihli “Nuenen’deki Kiliseyi Terk Eden Cemaat” tablosu, sanatçının 1883-1885 yılları arasında Nuenen Kilisesi’nde papazlık yapan babasını ziyareti sırasında resmedildi. Van Gogh’un erken dönem eserlerinden olan “Fırtınalı Bir Günde Scheveningen’deki Kumsal” isimli yağlı boya resmi ile birlikte Amsterdam’da yer alan Van Gogh Müzesi’nden 7 Aralık 2002’de çalınan tablo, 13 yıl kayıp kaldıktan sonra, 2016’nın Ocak ayında İtalyan Ekonomi ve Finans Bakanlığı güçleri tarafından Napoli yakınlarında orijinal çerçevesiz halde bulundu. Eser 2017’nin Mart ayında müzeye geri döndü.

TAHİTİ SEVDASI
İzlenimcilik-sonrası, Sembolizm, sömürgecilik ve primitivizm kavramlarının vücut bulduğu Paul Gauguin’i deneysel renk kullanımı ve Sentetizm anlayışı ile tanıyoruz. Kıymeti ölümünden sonra anlaşılan Gauguin, hayatının son döneminde 10 yıl Fransız Polinezyası’nda yaşadı ve yörenin insanları ile peyzajını tuvale aktardı. Sanatçının 1891 tarihli “Tahiti Manzarası” resminin, 27 Nisan 2003’te kayıp olduğu ihbar edildi. Whitworth Art Gallery’yi soyan soyguncular galerinin alarm sistemini etkisiz hale getirip aralarında Picasso ve Gauguin’in olduğu sanatçıların resimlerini yerinden söküp arka kapıdan taşıdılar. 28 Nisan’da anonim bir telefon alan Manchester polisi, eserleri galerinin güvenlik sistemini eleştiren bir not eşliğinde halk tuvaletinde buldu.

KAYIP ÇOCUK
19. yüzyıl ile 20. yüzyıl sanatı arasında köprü kuran Paul Cézanne’ın 1889 tarihli “Kırmızı Yelekli Çocuk” tablosu, sanatçının ustalık dönemi eserlerinden. Cézanne’ın kırmızı yelekli İtalyan çocuğu dört farklı pozisyonda resmederek figür ve boşluk arasındaki ilişki üzerine çalıştığı biliniyor. Resimlerden en ünlü olan “Kırmızı Yelekli Çocuk” İsviçre’de, diğer üçü ise Amerika’da bulunuyor. Melankolik duruşu ile dikkat çeken İtalyan çocuk, eleştirmenler tarafından usta ressamların figürleri ile karşılaştırılıyor. 2008’in Şubat ayında resim, Zürih’te bulunan Foundation E.G. Bührle’den çalındı. 91 milyon dolar değerindeki eser neyse ki 2012’nin Nisan’ında Sırbistan’da bulundu.

MATISSE FİRARDA
Güçlü renk kullanımıyla öne çıkan Fovizm akımının ünlü temsilcisi Henri Matisse’in duyguları dışavuran “vahşi” renk paletini tanımayan var mı? Picasso ile birlikte 20. yüzyıl modern sanatına devrimci niteliğini kazandıran Matisse de sanat hırsızlığı kurbanlarından. Sanatçının 1919 tarihli “Sarı ve Beyazlar İçindeki Okuyucu” tablosu; Monet’nin “Waterloo Köprüsü”, Picasso’nun “Arleken’in Kafası” ve Gauguin’ın “Açık Pencere Önündeki Kadın” resmi ile birlikte 16 Ekim 2012’de Rotterdam’da bulunan Kunsthal Müzesi’nden çalındı. Tablolara ne olduğu hala bilinmese de dileriz bir gün ait oldukları yere geri dönerler.