2024 MTV Avrupa Müzik Ödülleri: Unutulmaz Anlar
2 dakika okunma süresi
Dondurma Türk Gıda Kodeksine göre koruyucu içermeyen ve üretildiği an itibarı ile -18 derece ve daha soğukta muhafaza edilerek tazeliğini koruyan güvenilir bir yiyecektir. Dondurma çoğu besinde bulunmayan D vitamini içerir. D vitamini kalsiyumun emilimi için gereklidir. Bunun yanı sıra sağlıklı yaşam için gerekli olan A, E vitaminleri, kalsiyum, fosfor, magnezyum ve potasyum gibi minerallerden de zengindir. Sağlık otoriteleri bir yiyeceğin en az 100 kalorisinde 30 mg kalsiyum ihtiva etmesine kaliteli kalsiyum kaynağı denmektedir. Dondurma 110 kalorisinde yaklaşık 50-60 mg kalsiyum içerdiğinden sağlıklı yaşam için gereken kalsiyumu karşılamak için de tercih edilebilecek süt ürünüdür. Günde birer porsiyon süt ve dondurma çocuklarda günlük kalsiyum ihtiyacının yüzde 25'ini karşılamaktadır ve birçok tatlı çeşidine göre de daha az kalori içerir. Mesela 100 gram baklava 430, sütlü çikolata 550 kalori iken meyveli ya da diğer dondurma çeşitleri maksimum 200 kalori kadar vücuda enerji verirler. Bu açıdan baktığımızda zayıflama diyetlerinde, spor yaptığımız günlerde, sıcak havalarda serinlemek için ve tatlı ihtiyacını dengelemek adına dondurmayı güvenle tüketebileceğinizi açıkça ifade etmek isterim.
Peki hangi dondurmayı tüketelim?
Bu soruya doğru yanıt vermek için öncelikle dondurma üzerinde yapılan mikrobiyolojik araştırmaların sonuçlarını sizlerle paylaşmak isterim. Ülkemizde yapılan açıkta satılan dondurmaların mikrobiyolojik değerlendirmesini gösteren araştırmalar bu tip dondurmalarda tüketime sunulması istenen standartların oldukça altında ve sağlığı tehdit edici boyutlarda mikrobiyolojik yüklerinin olabildiğini göstermektedir. Açıkta satılan dondurmaların hazırlanması sırasında hatalı pastörizasyondan dolayı koliform, dondurmanın üretim sonrasındaki uygun olmayan depolama koşullarına bağlı aerobik mezofilik bakteri ve süte bulaşan hayvan ya da insan dışkısı kaynaklı E. Coli bulunmasına neden olabilmektedir.
Açıkta satılan dondurmalar yapılırken dondurmaya temas edilen her ekipmanın hijyenik olmaması besin zehirlenmesini kolaylaştıran kaynaktır. Açıkta satılan dondurmanın satıldığı metal kaplar, servis edilirken kullanılan kaşığın gün içinde aynı su dolu bardakta bekletilmesi, satış yapıldığı sürece kapağın açılıp hava ile teması görüldüğü gibi hijyen kurallarını ihlal eden önemli sorunlar olduğunu hatırlatmalıyım. Çünkü sıcak hava, su ve uygun olmayan materyallerde saklanan dondurmada bakteri üremesini kolaylaştırmaktadır. Ancak paket dondurmalarda hem teknoloji hem dondurma yapımında kullanılan malzemelerin kalitesi hem de standartların kontrollü uygulanması sebebiyle bu risklerin olmasının söz konusu olmadığı yönünde sonuçlar bilirtilmektedir. Ayrıca süt ürünlerinde kolayca üreyebilen başka bir bakteri olan salmonella riskinin de olmaması için hijyen kontrollerinin üst düzeyde tutulduğu güvenilir markaların dondurmalarını tüketmenin daha doğru olduğunu söyleyebilirim. Paket dondurmaları mutlaka dondurma paketinin üzerinde yazılan son kullanma tarihine bakmayı ihmal etmeyin.
Dondurma doğru bir atıştırmalık mıdır?
Araştırmalar mutluluğun sağlığı iyileştirdiğini, stresi azalttığını ve yeniliklere daha açık olabileceğimizi gösteriyor. Bu bağlamda çocuklar ve yetişkinler için dondurma sütlü tatlılar içinde hem kalorisi düşük hem de pozitif psikoloji sağlayarak mutlu, iş ve okulda yeniliklere açık, daha fazla fikir üretme duygunuzu tetikleyebilen iyi bir alternatiftir. Gün içinde ara öğünlerinizden birini bir adet mini boy ya da iki top dondurma ile rahatlıkla değiştirebilirsiniz. Böylece en fazla 110 ila 190 kalori sağlayarak lezzet ve keyiften de vazgeçmeden yeterli ve dengeli beslenme düzeninizi de bozmamış olursunuz.
Gözlemlerime baktığımda 6-13 yaş arası çocuk sahibi anne ve babaların yaklaşık yüzde 75'i çocukları ile atıştırmalık ürün seçimi ve tüketimi konusunda çatışma içinde bulunuyor. Bu açıdan bilimsel verilerle sağlıklı ara öğün seçimlerini çocuğunuza nasıl çeşitlendirebileceğiniz ile ilgili pratik önerilerimi şöyle açıklamak isterim: Dünya Sağlık Örgütü önerilerine baktığımızda 6-12 yaş arası çocukların büyüme ve gelişmelerinin normal seyretmesi için ana ve ara öğünlerden günde bin 800 kalori kadar alınmasının uygun olduğunu bildirmiştir. Günde yapılacak ara öğünlerin toplamının da günlük enerji gerek-siniminin ortalama yüzde 20'si kadar olması gerekliliğinin önemini vurgulamıştır. Çocukların günde düzenli olarak 3 ara öğün tüketmesinin doğru bir alışkanlık olduğu göz önüne alındığında ara öğün başına düşen 110 kalori miktarını sağlıklı alternatiflerle çeşitlendirmenin sağlıklı olduğunun altını çizmeliyim. Gün içinde her ara öğünü seçerken doymuş yağ, tuz, şeker ve kalorisi azaltılmış yiyecekleri ön planda tutmanızı tavsiye ederim. Örneğin: Taze ve kuru meyveler, kavrulmamış kuru yemişler, az yağlı süt, yoğurt, ayran, tam tahıl ekmekleri ile hazırlanmış tost veya bir porsiyonunda 110 kalori içeren hijyenik koşullarda üretilmiş dondurmalar beslenmede iyi alternatifler olacaktır.
Uzman Diyetisyen Selahattin DÖNMEZ